Οφέλη και Κόστη του αγωγού φυσικού αερίου για τον δήμο Μαντουδίου Λίμνη και Αγίας Άννας

Απο Kireas.org
 Πριν τρείς μήνες οι αγρότες δικαιολογημένα διαμαρτυρήθηκαν  για την δημιουργία του  αγωγού φυσικού αερίου  Μαυρομάτι-Μαντούδι που εν αγνοία τους θα περνούσε μέσα  από τα κτήματα τους.  Οι διαμαρτυρίες τους πήγαν στο Δημοτικό Συμβούλιο κατά την διάρκεια της συζήτησης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) του αγωγού.
Η Δημοτική Αρχή δήλωσε ανήξερη  για την χάραξη του αγωγού από τον ΔΕΣΦΑ  (Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου). Η ΜΠΕ απορρίφτηκε και το Δημοτικό Συμβούλιο πρότεινε εναλλακτική χάραξη. 

Αρνητική ήταν και η γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου Λοκρών για τον ίδιο αγωγό ,για διαφορετικό λόγο, γιατί δεν υπήρχε προσδιορισμός των ωφελειών που θα αποκόμιζε η τοπική κοινωνία. Ένα  πρωτεύον ερώτημα που όλως περιέργως απουσίαζε από τις συζητήσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Μαντουδίου, Λίμνης και Αγίας Άννας.  Υπήρξε μάλιστα και η παραπληροφόρηση ότι ο αγωγός θα φέρει φυσικό αέριο στα νοικοκυριά του δήμου. Σε αντίθεση με άλλους αγωγούς  που έχει σχεδιάσει ο ΔΕΣΦΑ στην περίπτωση την δική μας δεν έχει προβλεφθεί η τροφοδότηση με φυσικό αέριο  των νοικοκυριών  όπως και η  κατασκευή των κατάλληλων αναμονών μελλοντικής σύνδεσης. Για παράδειγμα ο αγωγός   Αγ. Θεόδωροι -Μεγαλόπολη  έχει σχεδιάσει  την πιθανή σύνδεση με αέριο για την Κόρινθο,  το  Άργος   το Ναύπλιο και την  Τρίπολη και τις σχετικές αναμονές.
Δυστυχώς οι τριτοκοσμικές αντιλήψεις  ανάπτυξης περί ρύπων και ανεργίας, η ελλιπής κατάρτιση και ο ευνουχισμός των δημοτικών υπηρεσιών,  η έλλειψη διάλογου με την κοινωνία  και η διαφθορά στο δημόσιο βίο δεν βοηθούν  ακόμη και για στοιχειώδη αξιολόγηση του έργου και των τυχόν οφελών που θα προσκομίσει η περιοχή.  Σε μια προσπάθεια  να βοηθήσει στην ορθολογικοποιηση  τόσο καίριων αποφάσεων ενδεχόμενη  εκκίνηση ενός κοινωνικού διάλογο  ο Kireas.org συνέλεξε στοιχεία από Αμερικάνικες και Ευρωπαϊκες έρευνες αλλά και την Ελληνική εμπειρία   που τις παραθέτει  στην ιστοσελίδα του για κριτική μελέτη και ενημέρωση.

Οφέλη και ζημιές
Η περιοχή  μας  έχει ελάχιστα να κερδίσει από τον αγωγό ακόμη και αν δοθούν  αντισταθμιστικά οφέλη όπως σε άλλες περιοχές. Αντιθέτως θα χάσει  πολλά και όχι μόνο οι αγρότες.  Σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ ο αγωγός δημιουργείται για να τροφοδοτήσει την προγραμματιζόμενη  μονάδα ηλεκτροπαραγωγής  της ΤΕΡΝΑ στο Μαντούδι 1.160 ΜW που απαιτεί 927 εκατ. κυβ. μέτρα  αερίου ετησίως. Ο αγωγός είναι βασικό στοιχείο για την μετατροπή της περιοχής στο δεύτερο μεγαλύτερο ενεργειακό κέντρο της Ελλάδας  με  ρύπανση ισοδύναμη με αυτή της καθημερινής κυκλοφορίας 1,8 εκατομμυρίων αυτοκινήτων στην περιοχή Μαντουδίου. Δεδομένου ότι ο αγωγός είναι αμφίδρομος δίνει την δυνατότητα δημιουργίας  τερματικού σταθμού  υγροποιημένου αερίου στο Κυμάσι.  Το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) είναι φθηνότερο και η ΤΕΡΝΑ έχει ήδη πάρει άδεια εμπορίας Φυσικού Αερίου. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ουσιαστική εκχώρηση του λιμανιού στην ΤΕΡΝΑ δεδομένου η διεθνής κανόνες ναυσιπλοΐας απαγορεύουν τον ελλιμενισμό άλλων σκαφών σε τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ.  Το δημοτικό συμβούλιο ήδη έχει ομόφωνα απορρίψει μια τέτοια προοπτική. 
Οι  ζημιές στα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής και στις  προοπτικές  οικονομικής ανάπτυξης  πιθανόν να  είναι ανυπολόγιστες και μην αναστρέψιμες.
Ο αγωγός είναι  υψηλής πίεσης (80 bar), διαμέτρου 50 εκατ. (20 ίντσες)  μήκους 72 περίπου χιλιομέτρων και θα κοστίσει 78 εκατ. Ευρώ. Ζώνη διέλευσης αγωγού:  οκτώ (8) μέτρα πλάτος εντός της οποίας καμιά δραστηριότητα και κανένα εμπόδιο δε θα θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του. Ο αγωγός θάβεται σε βάθος τουλάχιστον ένα (1) μέτρο  από την άνω παρειά του σωλήνα. 
Για τον  ΔΕΣΦΑ που είναι Α.Ε. ο αγωγός είναι μια επένδυση και έχει διασφαλίσει από την ΤΕΡΝΑ τις σχετικές εγγυήσεις με ποινικές ρήτρες που εξασφαλίζουν την απόσβεση της επένδυσης σε περίπτωση που υπάρξει πρόβλημα.  Το συγκεκριμένο έργο δεν έχει πάρει ακόμη την έγκριση του Υπουργού Ανάπτυξης και δεν έχει ενταχθεί στο 10ετές  Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ 2013-2022 που είναι απαραίτητο για να ξεκινήσει. Κάτι που δεν θα αργήσει να γίνει. Το  Πρόγραμμα Ανάπτυξης  του ΔΕΣΦΑ είναι κυλιόμενο  και ανανεώνεται κάθε  2 χρόνια με έγκριση του Υπουργού και γνωμοδότηση της ΡΑΕ.

Τι γίνεται σε άλλους δήμους;
Βαρνάβας
Στην χάραξη του αγωγού  Στεφάνη- Αλιβέρι παρά την αρνητική γνωμοδότηση  τόσο του Δήμου όσο και της Νομαρχίας  και τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας  ο ΔΕΣΦΑ ξεκίνησε να κατασκευάζει τον αγωγό με την αρχική του  χάραξη. Χρειάστηκαν  συγκρούσεις των κάτοικων με δυο διμοιρίες των ΜΑΤ  και η προσφορά αντισταθμιστικών οφελών   (διαπλάτυνση  και ασφαλτόστρωση ενός δημοτικού δρόμου) και μια εναλλακτική χάραξη έγινε δεχτή.  Για τον ίδιο αγωγό ο Δήμαρχος Ωρωπού είχε εξασφαλίσει αντισταθμιστικά οφέλη αξίας 560.000 Ευρώ.
Πλαταμώνας
Στον Πλαταμώνα ο ΔΕΣΦΑ δεν έλαβε  υπόψη τις προτάσεις του Δήμου και των κατοίκων και επέμειναν  σε άλλη χάραξη. Οι κάτοικοι απείλησαν με  ομαδικές αγωγές για αποζημίωση αξίας των οικοπέδων τους καθώς και για την απώλεια του δικαιώματος δόμησης. Τελικά ο δήμος αποδέχτηκε την χάραξη με αντισταθμιστικά οφέλη την αναβάθμιση του γηπέδου και  την προμήθεια ενός απορριμματοφόρου. Κάτοικοι του Πλαταμώνα έχουν προσφύγει στο ΣτΕ και σε τελευταία  συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβούλιου κάτοικοι  κατηγόρησαν τον Δήμαρχο ότι ενδιαφέρθηκε για τα συμφέροντα της εταιρείας κι όχι των δημοτών!
Εξαμίλια
Για την διέλευση του αγωγού Αγ. Θεόδωροι –Μεγαλόπολη από την περιοχή Εξαμιλίων, Κορίνθου, το Περιφερειακό συμβούλιο αποφάσισε χωρίς να λάβει υπόψη του τον Δήμο την χάραξη του αγωγού. Σύμφωνα με του κατοίκους  Εξαμιλίων  η χάραξη « έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις επειδή οδηγεί σε καταστροφή των περιουσίων τους και κάθε μελλοντικής δυνατότητας ανάπτυξης του χωριού». Το Δ. Σ. Κορινθίων  στις 16/1/13 διαμαρτυρήθηκε  για τον αγωγό που περνά μέσα από τον οικιστικό ιστό Εξαμιλίων κατατέμνοντας και καταστρέφοντας αγροτικές και παραγωγικές ιδιοκτησίες και απείλησε ότι θα   κινηθεί δικαστικά αν δεν αλλάξει η χάραξη.

Πως γίνεται η επιλογή χάραξης;

Ο ΔΕΣΦΑ επιλέγει την  πορεία των αγωγών  Υψηλής Πίεσης με κριτήρια την ασφάλεια του πληθυσμού (μακριά από οικισμούς), την προστασία των οικοσυστημάτων (εκτός Νατούρα) και την ομαλότητα του εδάφους.  Οι εκπρόσωποι  του ΔΕΣΦΑ ήταν διστακτικοί  να δεχτούν  άλλη χάραξη στο Δ.Σ.  πιθανώς γιατί θα ανεβάσει τα κόστη.
Η Υπουργική Απόφαση  στο ΦΕΚ 603 Β/2012  καθορίζει για την επιλογή της όδευσης αγωγών ότι θα πρέπει  να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις:
-θα πρέπει λαμβάνεται υπόψη η σεισμική επικινδυνότητα της περιοχής  και προβλέπει ειδικό σχεδιασμό κατασκευής  όταν ο αγωγός διέρχεται από σεισμικό ρήγμα. Ο συγκεκριμένος  αγωγός διέρχεται από το ρήγμα της Αταλάντης και του Κανδηλίου.
-ο αγωγός  κατασκευάζεται σε απόσταση 200 μέτρα από την πλησιέστερη κατοικία οικισμών
-Στην πορεία διέλευσης δεν πρέπει να υπάρχουν κτίρια εξυπηρέτησης του κοινού (π.χ. καταστήματα), στην κρίσιμη επηρεαζόμενη ζώνη (την ζώνη ασφάλειας σε περίπτωση έκρηξης ή ατυχήματος). Η κρίσιμη ζώνη για έναν αγωγό  υψηλής πίεσης  διαμέτρου 50 εκατ.  είναι γύρω στα 200 μέτρα.  Τα καταστήματα στην περιοχή Παλιουργιά Μαντουδίου είναι εντός της ζώνης κινδύνου.
-η κατασκευή μεγάλων έργων σε ποτάμια απαιτεί οριοθέτηση των ποταμών. Ο αγωγός θα διασχίσει τους ποταμούς Κηρέα και Νηλέα σε σημεία που δεν έχουν οριοθετηθεί



Επιπτώσεις


Γεωργικές εκτάσεις
Η κατασκευή του έργου διεξάγεται πάνω σε ζώνη εργασίας  πλάτους 26 μέτρων. Ο αγωγός διασχίζει σε απόσταση περίπου 9 χιλιομέτρων τους εύφορους  κάμπους Μετοχίου, Ζ. Πηγής, Κηρίνθου και Μαντουδίου που θεωρούνται εκτάσεις υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας.
Επιπτώσεις περιλαμβάνουν την απώλεια των μόνιμων καλλιεργειών κατά την διάρκεια της κατασκευής στο χώρο εργασίας  πλάτους 26 μέτρων και τη διακοπή των γεωργικών εργασιών στην περιοχή των κατασκευών κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Στην ζώνη διέλευσης του αγωγού πλάτους 8 μέτρων που θα κατατμήσει αρκετά κτήματα υπάρχουν οι περιορισμοί στο είδος καλλιεργειών και καλλιεργητικών μεθόδων (π.χ. όργωμα). Άλλες  επιπτώσεις στις γεωργικές εκτάσεις συμπεριλαμβάνουν διάβρωση του εδάφους,  πιθανές ζημιές στη καλλιεργήσιμη  επιφάνεια του εδάφους  και των αποστραγγιστικών συστημάτων, ανάμιξη του επιφανειακού καλλιεργήσιμου εδάφους με μπάζα των εκσκαφών,   πιθανή απώλεια γόνιμου  φυτικού εδάφους, και  την συμπύκνωση  του γόνιμου καλλιεργήσιμου εδάφους από την κυκλοφορία βαρέων οχημάτων . Η συμπύκνωση του εδάφους εμποδίζει την ομαλή ριζοφυΐα, διαπερατότητα του νερού και την υγρασία του εδάφους.  

Οικιστική ανάπτυξη- αξία αγροτεμαχίων/οικοπέδων
Γενικές επιπτώσεις της κατασκευής και λειτουργίας  του αγωγού σε κατοικημένες εκτάσεις σχετίζονται  μελλοντικούς περιορισμούς στην χρήση γης (απαγόρευση δόμηση). Θα επηρεάσει του ιδιοκτήτες οικοπέδων πλησίον του οδικού δικτύου που δεν θα έχουν τη δυνατότητα να  τα αξιοποιήσουν οικιστικά και τα οικόπεδα  θα χάσουν την αξία τους.

 Περιβάλλον
Η κύρια άμεση επίπτωση από την κατασκευή ενός αγωγού θα είναι η κοπή, και αποψίλωση της υπάρχουσας βλάστησης εντός της ζώνης εργασίας.  Οι επιπτώσεις σε δασικές εκτάσεις με κωνοφόρα (πεύκα)  και παραποτάμια πλατάνια θα αποτελέσουν την πλέον έντονη αλλαγή στη ζώνη βλάστησης,  την αισθητική εμφάνιση και τα  ενδιαιτήματα, καθώς  τα κομμένα δέντρα θα αντικατασταθούν μετά από πολλά χρόνια από ποώδη φυτά και θάμνους.  Άλλες επιπτώσεις που προκύπτουν από την απομάκρυνση της βλάστησης περιλαμβάνουν αυξημένος κίνδυνος διάβρωσης,  απορροής ιζημάτων, τροποποίησης της χημικής σύνθεσης του εδάφους, αλλαγής της απορροφητικότητα  του νερού από το έδαφος και του ρυθμού αναπλήρωσης των υπογείων υδάτων καθώς και κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων  και «επιδράσεις παρυφής» (edge effect)  στην άγρια πανίδα.

Ασφάλεια
Η μεταφορά του φυσικού αερίου μέσω αγωγών συνεπάγεται κάποιο κίνδυνο για τον ανθρώπινο πληθυσμό  σε περίπτωση ατυχήματος και την επακόλουθη απελευθέρωση αερίου. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η πυρκαγιά ή η έκρηξη μετά από μια ρήξη του αγωγού . Στις ΗΠΑ  για την περίοδο 2010 και 2012   καταγράφονται κατά μέσο όρο  112 ατυχήματα σε αγωγούς ανά έτος που οδηγούν κατά μέσο όρο σε  3 θανάτους ανά έτος, 23 τραυματισμούς και 187 εκατομμύρια δολάρια ζημίες  σε ιδιοκτησίες ετησίως.  Κύριες αιτίες ατυχημάτων είναι η διάβρωση/σκούριασμα (εσωτερική και εξωτερική) του αγωγού, βλάβες και ελαττώματα στην κατασκευή, εκσκαφές κοντά στον αγωγό και λάθη λειτουργίας του αγωγού  (π.χ., υπερσυμπίεση του αερίου).
Ελπίζουμε ότι αυτό το φυλλάδιο θα βοηθήσει την τοπική κοινωνία να διαμορφώσει μια καλύτερη άποψη για το αγωγό και να σταθμίσει κριτικά τα οφέλη και τα κόστη. Περισσότερα στοιχεία και παραπομπές στην βιβλιογραφία έχουν αναρτηθεί στο σύνδεσμο http://kireas.org/agwgos.htm


Σύλλογος Kireas.org



Σχετικά

Λεπτομέρειες για τον αγωγό το νομοθετικό πλαίσιο και τις επιπτώσεις
http://kireas.org/agwgos.htm