Ο ιστοριοδίφης Δημήτρης Αποστόλου « Ελύμνιος », μας ταξιδεύει στην Αρχαία Κήρινθο!

ΚΗΡΙΝΘΙΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Με την ΑΡΓΩ και τον ΚΑΝΘΟ ταξιδεύοντας την Υδρόγειο   

 (   Φιλολογική  προσέγγιση  )

                                  Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »

Εισαγωγικοί λυρισμοί

Κήρινθος : Μια αρχαία…( τί αρχαία!..) πανάρχαια πολιτεία ως τις χαραυγές του ανθρωπίνου πολιτισμού, ως το πρωτοξεκίνηματων πολιτισμικών δραστηριοτήτων του έμφρονος- όντος ανθρώπου… Κήρινθος « έφαλος» γεωλογικά και ανάγλυφα, ( τότε ) « επί της θαλάσσης », ίδια με καραβάκι - και τί « καραβάκι »… « ένα μαύρο καράβι, που όλο πλέει, . «στα τραχειά τα παράλια του Γαλαξία »…

 Αλήθεια, πόσο εύστοχοι τούτοι εδώ οι παγκόσμιοι στίχοι του Νομπελίστα μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη ( από το « Άξιον εστί » του, που αναφέρονται στη μυθική μας « αμφιέλισσα - μαύρη ΑΡΓΩ », το νυχτερινό αστροκάραβο ( για ‘μας σαν αστερισμός, λίγο νότια - εκεί στις διχάλες του Γαλαξία ), που διασπάσθηκε ουρανογραφικά ( διεθνώς ΑrgoNavis ) στα ναυπηγήσιμα μέλη της ( αστερισμούς αμυδρότερους - « Τρόπιδα », « Πρύμνα », « Ιστία », αλλά και « Πυξίδα » )της « ευλάλου - πολυλάλου » ΑΡΓΟΥΣ, από την ομιλούσα βελανιδέα φηγό ( ραντάρ και σόναρ της εποχής ) του ιερού Δωδωναίου Τόμαρου Όρους…

Γράφω το « μαύρο καράβι » για την ΑΡΓΩ ( και δεν το λέω εγώ - έτσι το θέλουν τα « Ορφικά » )…και τί σύμπτωση!..πάλι « μέλανα νήα » θα ναυπηγήσουνε και μαύρη θα βάψουνεστ’αρχαία καρνάγια τους οι ΚηρίνθιοιΑβαντείς, όταν με τους λοιπούς Ευβοείς και τους Έλληνες Δαναούς, θα κινήσουνε για την Τροία…




Παιχνίδια σε ασπρόμαυρο φόντο…



Ωστόσο, Κηρέας και Κήρινθος (να παίξουμε λίγο μ’ αυτά τα ομόρριζα), που κάπου εμπλέκονται ( κι’ από πότε! ) σε λαογραφικά παιχνίδια « ασπρόμαυρα », προερχόμενα ίσως απ’ τις λευκο-λιθικέςμισγάγκειες νεροσυρμές του ΜακίστιουκαταβάτηΚηρέα, αλλά κι’ από το μαύρο μοτίβο σε στυλ « Νιμπελούγκεν » νεκυομαντείου αρχαίου, βασίλειο των Κηρών και των τιμωρών Ερινύων - « βαμπίρ » του καταχθόνιου κόσμου!

Όμως και πάλι επιστροφή στον κόσμο της υπεράνω ζωής, όπου αυτή τη φορά τα ηλιοβόρα - ευώδη « κηράνθιμα » επιστέφουν την επιφάνεια ανθηρά και το συλλεγόμενο σακχαρούχο κόμμι και η κηρήθρα και το κηρίον και το κηράνθιμον-κήρινθον, έως την εριθάκη και σανδαράχη, μας οδηγούν συνεκδοχικά στην αυτή περίπου αιτία.Όμως κι’ άλλες απόψεις δε λείπουν, με το δικό τους αιτιολογικό…όπως η αναζήτηση της Ομηρικής λέξεως « κηρ », με την επεξήγηση της καρδιάς - ως της ζωοδότρας εκείνης ψυχικής δύναμης. Ασπρόμαυρο ποταμίσιο παιχνίδι παρατηρούνε σε τούτο τον τόπο αρχαίοι και νέοι ερευνητές. Κηρέας ο άσπρος - λευκολιθοφόρος αυτός - Νηλέας ο μαύρος ( κι’ Αράπης ) - με ηφαιστίτες και μελανίτες του από πάνω του Ξηρονόρους - λες κι’ έσμιξαν σε σούρεαλ έργο τέχνης εικαστικής , το σκότος της νύχτας ( ύπνος - μαύρος ), με την ολόλευκη ανεμία ενός εκλειπόντος ( θάνατος - άσπρος ). Άλλωστεκάπως έτσι παράστησαν, σε σύνθεση αμφιπρόσωπη οι τα πάντα παρατηρήσαντες πρόγονοί μας αρχαίοι, το γλυπτό του ύπνου και του θανάτου. Έτσι, όπως το φαινόμενο το παράδοξο της παλίρροιας των νερών του Ευρίπου, δεν άφησε αδιάφορο τον μεγάλο Αριστοτέλη, ίδια και το ασπρόμαυρο ποταμίσιο παιχνίδι του τόπου μας, που απ’ τ’ αρχαία τα χρόνιαλαός και νοήμονες παρατήρησαν, έφτασε και ξεπέρασε τον μεσαίωνα, έως τα χρόνια του θρυλικού «Ερωτόκριτου» του Βιτζέτζου Κορνάρου!..

Κι’ ήταν η « μάϊσα » η Αλτάνα - αυτή «που κατέβαζε τον ουρανό με τ’ άστρα » - που ‘δωσε στον ερωτευμένο ιππότη Ρωτόκριτο τα δυό μαγικά φλασκάκιανερού από τη νεραϊδένια « Βρυσούλα του Λιγκω(ο)τά » ( λίγο κοντά στη συμβολή των ασπρόμαυρων ποταμών Κηρέα-Νηλέα ). Το ένα φλασκί - σαν ο ήρωάς μας με το νερό τουαλείφοταν - γινότανε μαύρος.. και το άλλο φλασκί - όταν με το νερό του ξεπλένοταν - γινότανε άσπρος.

Για λίγο ο Βούδωρος

Γνωστό σε ‘μας φυσικά, πως ο ποταμός της Κηρίνθου μας Βούδω(ο)ρος, σχηματίζεται απ’ το ασπρόμαυρο σμίξιμο Κηρέα - Νηλέα. Κι’ όσο για το ετυμολογικό του ανάμεικτου αυτού ποταμού…είτε ως «δωρίζων βόας», είτε ως το « βούδορο » ( μαχαίρι που γδέρνει τον βου, βούς + δέρω ), μας προσανατολίζει προς τις θυσίες βοών των αρχαίων μας Κηρινθίων.

Αλλά, ας προσθέσω και την εκδοχή της το πάλαι-ποτεσυλλαβόλεξηςΜυκηναϊκής Γραμμικής, όπου π.χ. στη λέξη ύδωρ, προτασσόταν αρκτικόλεξα ως φθόγγος [ου] το γράμμα Β, ( δηλ. Β[ου] + ύδωρ = Β[ού]δωρ - Βύδωρ. Αλλά και παραδείγματα εκ της Αιολικής, όπου : Κύμη - Κούμη, Κυβέλη - Κουβέλη, Μυρτιά - Μουρτιά κ.α. ).Έτσι λοιπόν, ο Βούδωρος ποταμός φαίνεται πως αντλεί - έτυμο και νερά του - από τους χρόνους των Μυκηναίων και της ακμάζουσας τότεπρο-Ομηρικής « εφάλου » Κηρίνθου.

Για λίγο και οι Μινύες

Όπως ομοίως (κι’ έχουμε τα στοιχεία), από των προϊστορικών Μινύων τα χρόνια…χρόνια ακατάληπτα - ομοίως και θαυμαστά -της επικήςεκείνης Αργοναυτικής εκστρατείας!..Τούτη η φυλή κι’ η γενιά τωνΜινύων, προήλθε νωρίς από το σμίξιμο τότε των ορεινών - των βουνίσιων, ας πούμε, Ελλόπων ( θηρευτών - κυνηγών ) - και των παραλίμνιων πεδινών Πελασγών.

Ήταν η « γενιά » του πολύχρυσου Ορχομενού, με τα θαυμαστά τεχνικά επιτεύγματα…κι’ ήταν κατ’ εξοχήν η φυλή, η ράτσα, της πασίγνωστης ανά τον κόσμο « Αργοναυτικής Εκστρατείας » και του « Χρυσόμαλλου Δέρατος »…


« ινθος » - ένα λεκτικό απολίθωμα

Πριν όμως να κλείσουμε τα εννοιολογικά κι’ ετυμολογικά της Κηρίνθου, αξίζει να σχολιάσουμε και την κατάληξη « ινθος », που - αν μη τί άλλο - παραπέμπει εμφαντικά σ’ εκείνο το άγνωστο και απώτατο παρελθόν…

Λέξεις της ελληνικής γλώσσας, που δεν εξηγούνται με τις ρίζες των λεγομένων « ινδοευρωπαϊκών γλωσσών » - απίστευτο!..όμως έμειναν στα ελληνικά τοπωνύμια, θεωνύμια, ονόματα πόλεων, βουνών, ποταμών και νησιών, με καταλήξεις « ινθος - υνθος », όπως : Κήρινθος - Κόρινθος - Λαβύρινθος - Αμάρυνθος…είτε με την κατάληξη « νθος », όπως Κάνθος - άνθος - Άκανθος και κανθός…είτε και « νθα », Τίρυνθα κι’ άλλες. ΙΝΘΟΣ : Κατάληξη « αιγαιακή », πελασγική - και δεν μ’ αρέσει καθόλου η λέξη « προελληνική »… Δεν άκουσα άλλωστε να λένε αλλού της Ευρώπης…« προάγγλοι, προγάλλοι και προπορτογάλλοι…». Όχι! Γιατί κι’ οι πρόγονοι Πελασγοί μας ( προσέληνοι λέγονταν ) υπήρξαν εδώ πρίν κι’ αυτή τη Σελήνη!..

Ο απολιθωμένος αρχάνθρωπος των Πετραλώνων κι’ηαναμένη ακόμη φωτιά του, ο Προμηθέας, το πυρ κι’ ο πολιτισμός…γεννηθήκαν εδώ στην Ελλάδα!.. Η κατάληξη «ινθος » λένε πως είναι της μυκηναϊκής - Γραμμικής Β και άλλοι, πως είναι προέλευσης άγνωστης, ωστόσο ( επικρατέστερη άποψη ) οδηγεί σε παλαιότατο « μορφολογικό απολίθωμα » της ελληνικής γλώσσας, την οποία λέξη ( « ινθος » ) αδυνατούμε σήμερα να ανιχνεύσουμε σημασιολογικά, ελλείψει παλαιοτέρων γραπτών μαρτυριών…

Παναρχαία λοιπόν η κατάληξη « ινθος » - όπως κι’ η ίδια πανάρχαια πόλη, η Κήρινθος - με την όποια εννοιολογική σημασία της ρίζας της « Κηρ »… Που ναί, θα μπορούσε να είναι η καρδιά και η δύναμη… που ναί, θα μπορούσε να είναι η αλκή και το μέλι…που ναί, θα μπορούσενα είναι το μαύρο και τ’ άσπρο…που ναί, θα μπορούσε να είναι η ζωή και ο θάνατος!..

Πραγματικά, τέτοια σημασία ή έννοια, τέτοια φωνητική και καλολογική ομορφιά στην ονομασία μιας πόλης…μόνον οι καλαίσθητοικαι φιλοσοφημένοι προγόνοι μας θα μπορούσανε ονοματοθετώντας να συνδυάσουν…

Ιστορικά και αρχαιολογικά

Μετά - τα όσα ετυμολογικά - ερευνώντας γνωρίσαμε…τα ιστορικά της πανάρχαιας πόλης προσμένουν, με μαρτυρίες λίγες και φειδωλές(αινιγματικές ακόμη σε διασωθέντα σπαράγματα ), όσο δε για τα υπέργειααρχαιολογικά της κατάλοιπα, ελλείψει συστηματικών ως τώρα ανασκαφών (και ως χθες τουλάχιστον επιφανειακής επιμέλειας ), η κατάστασή τους παραμένει ενδεικτικά θεμελιακή,φυλασσόμενη βασικά από τη στοργή κι’ επαγρύπνηση των όσωνσυνειδητών και φιλάρχαιων εντοπίων…

Κάποιες επιφανειακές στο παρελθόν αρχαιολογικές έρευνες ( survey ) και κάποιες ανιχνευτικές τομές ( της δεκαετίας του ’70 ), παρόμοιες έρευνες των πιο πρόσφατων χρόνων, η λίθινηκαταλογικήστήλη (ας την πω « χρηματοδοτική » ) του4ουπ.Χ.αι…ίχνη περιτειχίσματος κλασικού μετά τετράγωνων πύργων…ίχνη τείχους παλαιοτέρου - Πελασγικού… κτηριακά λείψανα και διαλυμένες ταφές…κλασικά όστρακα και αρχαϊκά…ίχνη μετάλλων, σκουριάς και καμίνευσης…νεολιθικός χειροπέλεκυς και οψιανός προϊστορικός…είναι σχεδόν όλα κι’ όλα αυτά που περίπου γνωρίζουμε…πάντως τεκμήρια ισχυρά, ενός άγνωστου - δυνατού παρελθόντος… Από την άλλη μεριά, οι όσες υπάρχουσες αρχαίες κειμενογραφικές μαρτυρίες, που - αν μη τι άλλο - μας οδηγούν στις κατά δύναμη φιλολογικές προσεγγίσεις… Μαρτυρίες αυτές, αναφερόμενες στο θρυλικό έπος των « Αργοναυτικών » του Απολλώνιου Ρόδιου και τον Κηρίνθιο - άτυχο Κάνθο…μαρτυρίες Ομηρικές - Τρωϊκές για την « μέλανα ( της Κηρίνθου ) νήα »…κι’ ύστερα σε χρόνους ιστορικούς, ο λυρικός ποιητήςΘέογνης, που « μοιρολατρεί » στην τότε καταστροφή της Κηρίνθου την « ανημποριά μας », από το 600 π.Χ.!..( Λες και δεν άλλαξε τίποτε, από τότε μέχρι και σήμεραστην Ελλάδα…παρ’όλο, που ( κατά τον Αμερικανό δικαστή Κέλλυ ) ο Έλλην « από διανοητικής και πνευματικής πλευράς κατείχε τα πρωτεία »!..

Στις μέρες μας, παρήγορα - και πιστεύουμε ειλικρινά - βλέπουμε τις πρωτοβουλίες σχετικώνΥπουργείων, της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, της Αυτοδιοίκησης και τοπικών φιλάρχαιων παραγόντων, πάνω στην κατάστρωση συστηματικής μελέτης και επίσημης έρευνας, για την αποκάλυψη, ανάδειξη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού χώρου της προ-Ομηρικής αυτής αρχαιόπολης.

Γιατί όντως, εικονικές (τα πρόσφατα που δημιουργήθηκαν χρόνια) αναπαραστάσεις, εντυπωσίασαν.

Α ν ά λ ε κ τ α

Ανάλεκτα, από τον τίτλο αυτού του ιστοριογραφήματος…κι’ είναι διατριβές εκλεκτές ποικίλων θεμάτων, σε μια συνεύρεση συνειρμικής αλληλουχίας, καθώς…« το ένα, φέρνει τ’ άλλο » ( κατά την έκφραση του λαού )…

Με τούτο το σκεπτικό, το ποιητικό και λογοτεχνικό ξεκίνημα της ΑΡΓΟΥΣ παρέδωσε τη σκυτάλη στα ετυμολογικά Κηρίνθου - Κηρέα - Βούδωρου, ακολούθησαν οι Μινύες κι’ οι μυθικοί Αργοναύτες… συνακολούθησαν Τρωϊκά και « μέλανες νήες »…επακολούθησαν χρόνια ιστορικά, οι αφοριστικοί στίχοι του Θέογνη…καιτο οδοιπορικό μας σταμάτησε σε μια πολύκαιρητης ονομαστήςαρχαιόποληςμυστική αναμονή… Και στο « τι μέλλει γενέσθαι »!.

.Έχει ειπωθεί, πως η αναζήτηση κι’ η εξέλιξη του μέλλοντος, εξαρτάται απ’ την καλή γνώση του παρελθόντος… Κι’ είναι σωστό. Όμως, πόσο ορθή είναι για ‘μας αυτή η γνώση του παρελθόντος ;..

Βουτιά σ’ ένα μυθικό (;) παρελθόν

Μετο αμμωρολόγιο των καιρών, ας ταξιδέψουμε με σκάφος μας την ΑΡΓΩ και τον Κηρίνθιο Αργοναύτη μας Κάνθο…ως τη Μυθολογία - την άγνωστη αυτή προϊστορία της ιστορίας μας!..

Που δεν περιορίζεται στην ασημαντότητα του μικρότατου πλανήτη της Γης…αλλά πλατιάζει κι’ απλώνεται υπερβατικά, σε θεότητες και οντότητες στους χρυσούς μακροκόσμους των άστρων!..

Δεν είναι καθόλου τυχαίο, που αστρονόμοι τοποθετήσανε την « ΑΡΓΩ » - αστρόπλοιο και αστερισμό - πάνω στον Ουρανό και δώσαν ακόμη το όνομα του ΚηρίνθιουΚάνθου σ’ ένα μεγάλο κρατήρα απόκοσμο, της Φοίβης, δορυφόρου του Κρόνου.

«Κ ω π η λ ά τ ε ς »μ ε τ η ν Α Ρ Γ Ω - η αναχώρηση

Μια καλή ευκαιρία, μας έρχεται τώρα. Μετά τα «ανάλεκτα » που τελειώσανε, να περάσουμε στα « μυστικά » ( κι’ αν θέλετε…και μυστήρια!.. ).

Και να που μπαρκάρουμε…εφεδρικοί - αθώρητοι κωπηλάτες, στην περιστρεφόμενη σε κύκλο « αμφιέλισσα » ( την αναφέρουν και « σβούρα » ), μακροστρόγγυλη, κατάμαυρη - με διπλή θωράκιση « κοίλη » ΑΡΓΩ…που ο Κυβερνήτης Ιάσων θα εξοπλίσει με δυό μυστήριους « ιπτάμενους » τρίποδες, ίδιους σαν του Απόλλωνα.

«Ξύλο φωνήεν» η ΑΡΓΩ η «πολύλαλος», θα βγάλει (λένε τα «Ορφικά»), φωνή!..και θα ξεκινήσουμε απ’ τις Παγασές ( την Ιωλκό - το Βόλο ), διασχίζοντας τα αιγαιήτικα νερά - όχι με το Ρόδιο Απολλώνιο - αλλά με μια ταιριάζουσα στροφή τουΤαραντινού Λεωνίδα…

« Για κοίτα…ταξιδεύουμε θαυμάσια…ο πλόος ωραίος και χαρίης ο Ζέφυρος »…που μας φουσκώνει το πανί προς τον Ελλήσποντο…

Θαυμαστά και μυστήρια

Ωστόσο, μετά τα χαρωπά « έγια - μόλα »της αναχώρησης, θα μπούμε σε περιπέτειες απίστευτες και σε μυστήρια θαυμαστά κι’ακατάληπτα…Η ίδια η ΑΡΓΩ, που μ’ εντολή της Αθηνάς «σηκώνοταν» ( λένε ) « πολύ γρήγορα »… κάποτε θα « κολλήσει »…και δεν θα « ξεκολλήσει », παρά μονάχα με την υπέροχη ( υπέρηχοι!..) μουσική που έπαιξε με τη μελωδική λύρα του, ο συντροφοναύτης Ορφέας…

Και η « ωκεία ναύς » ( ως γράφει ο Ησίοδος ) «σηκώνεται στους ουρανούς» (όπως το θέλουνε τα Ορφικά) - (κι’ εδώ, θρίαμβος της αντιβαρύτητας!). Και να ‘ταν αλήθεια, μόνο αυτό;.. Γιατινά!..ο Κάλαϊς και ο Ζήτης ( δυό απ’ τους Αργοναύτες μας ), πετάνε με τα « υποπόδια » που δένονται στα πόδια τους…Ίδια πετάνε και οι γαλαζοαίματοι Διόσκουροι, ο Κάστωρ κι’ ο Πολυδεύκης…

Ο Αγκαίος ( ως φαίνεται ) αστρονόμος αυτός, γνωρίζει καλά τις πορείες των πλανητών και των άστρων ( κι’ εδώ ο περίφημος που βρέθηκε, μουσειακός σήμερα « μηχανισμός των Αντικυθήρων », σίγουρα μας λέει πολλά!..). Αλλά κι’ ο Λυγκέας πάλι, « βλέπει με μια ματιά, τα πιο διαπεραστικά, τα πιο απομεμακρυσμένα βάθη του αιθέρα, της θάλασσας και τα βάθη του Πλούτωνα, κάτω από τη Γη!..). Όντως, μυστήριο!.. Και που σήμερα δεν θα ‘ταν καθόλου « μυστήριο », γιατί Ακτίνες « Χ » και Σόναρ και Ραντάρ είναι στον κόσμο μας πασίγνωστα- και στα παιδιά ακόμη!..

Για τότε όμως;.. Ήταν ο Λυγκέας, μας λένε, μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια… Κι’ εδώ « Κογξ - Ομ - Παξ » - τα μυστήρια τελείωναν και το στόμα κλειστό… Ωστόσο, το στόμα της ΑΡΓΟΥΣ - ανοιχτό και λαλούν με το « τίμιο ξύλο » της Αθηνάς από την ιερήΔωδωναία Δρυ, να οδηγεί ως Ραντάρ την ΑΡΓΩ, που μιλά με τους Αργοναύτες…κι’ αυτοί ξανά με την Αθηνά, κι’ η Αθηνά πάλι με την ΑΡΓΩ. Ναί…η τηλεπικοινωνία σ’ όλo το μεγαλείο της…Απίστευτο! Αλλά έτσι μας τα γράφει απ’ τον καιρό του, ανήρ Ρόδιος - Απολλώνιος…

Παραποιήσεις και παραλήψεις

Είτε αλληγορία ποιηματική, είτε πραγματικότητα, όταν στην αρχαιότητα αντέγραφαν κάποιο έργο από παλιά…κι’ εκείνο από παλιότερα, ( όπως στον 3οπ.Χ.αι. έκαν’ ο Απολλώνιος ), εάν γι’ αυτούς τους συγγραφείς - αντιγραφείς υπήρχε κάτι το «ακατανόητο», τότε…είτε το παραλείπαν, είτε το προσαρμόζαν διαφοροποιώντας το, μέσα στο νοηματικό του νέου έργου που δημιουργούσαν, σύμφωνα με το γνωστικό των δικών τους καιρών. ( Πιο συχνά, εκείνο το « παρ’ ανθρώποις αδύνατον », το μεταφέραν υπερβατικά στην άνωθεν επέμβαση του θείου -του « από μηχανής θεού »…).

Σήμερα

Στην εποχή μας, οι μέχρι πρότινος παρεξηγημένες πληροφορίες των μύθων, τίθενται κάτω από σοβαρή μελέτη και έρευνα. Η «Κοσμογονία» του Ησιόδου κι’ η « Γέννεση » της Βίβλου, αποτελούν εκλαϊκευμένες εκφράσεις των σημερινών επιστημονικών θεωριών, της Κοσμολογίας.

Κι’ οι κάποτε μυθικές - ποιητικές ραψωδίες του Ομήρου για την Τροία και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό, επιβεβαιώθηκαν από τις ανασκαφές και τις έρευνες επώνυμων ξένων και Ελλήνων αρχαιολόγων. ( Σλήμαν, Έβανς, Τσούντας…).

Είναι σίγουρο, πως ο μεθοδικός ερευνητής που επιδέξια και ικανά γνωρίζει να απομονώνει τα πρόσθετα παραπληρώματα και τις παραποιήσεις που η διαδοχή των γενεών στη ροή των άμετρων χρόνων προσέθεσε και μετέτρεψε σε παραμύθι - μύθο, ένα πραγματικό παρωχημένο γεγονός, τότε αυτός θα φθάσει σίγουρα στον πυρήνα του«μύθου» - ιστορικού αυτού γεγονότος…

Με τούτο το σκεπτικό προσεγγίζουμε και τον παγκόσμια καταγραμμένο «μύθο » στους αρχαίους πολιτισμούς της Ανατολής ( Σουμέριοι κ.α. ) και της Δύσης( προκολομβιανοί, Μάγιας κ.α. ), τον μύθο της ΑΡΓΟΥΣ και της θρυλικής Αργοναυτικής Εκστρατείας…

‘Αμοιρε Κηρίνθιε Κάνθο, δε γύρισες εδώ να μας τα πείς… Στη Λιβύη η μοίρα σ’ εδάμασε…και κάτω εκεί από μια . λεύκα υψηλή ο τάφος σου έχει γίνει…όχι μακρυά απ’ τη . θάλασσα!..



Ένας γυρισμός…με ανατρεπτική ματιά

Εάν οι « παραξενιές » της ΑΡΓΟΥΣ που αναφερθήκαμε προβληματίζουν αινιγματικά… πιο προβληματικά και πιο πολλά ( και πιο μυστήρια ) είναι τα ερωτηματικά του περιπετειώδους γυρισμού τους, αφού στον πηγαιμό ακολουθήσανε την κλασική γεωγραφική πορεία : Ιωλκός- Αιγαίο - Ελλήσποντος - Βόσπορος - Εύξεινος Πόντος -Κολχίδα( τη σημερινή Λαζική, στις υπώρειες του Καυκάσου ).

Το ταξίδι όμως της επιστροφής έχει διχάσει τους ερευνητές, με απόψεις αμφισβητούμενες, αλλά ωστόσο περίεργες και προκλητικά ενδιαφέρουσες… Γιατί - ακόμη και στην αρχαιότητα - δεν ήτανε ξεκάθαρο ως πού να περιπλανήθηκε η ΑΡΓΩ, ( ακόμη, ότι κι’ ο προορισμός της δεν ήτανε - τουλάχιστον - η εύξεινηΚολχίδα ). Στην εποχή του Ηροδότου ( αλλά κι’ ο Πίνδαρος ), εφράζονταν μ’ ερωτηματικά πολλά και διάφορες αντιλήψεις, για τούτο το παράξενο ταξίδι…ή μάλλον, τα ταξίδια!..

Στις εναλλακτικές εκδοχές επιστροφής, υπάρχουν στοιχεία υπέρβασης της πραγματικότητας ( και φυσικά…για τότε ). Είναι βέβαιο, πως εάν το ταξίδι εκείνο δεν υπήρξε μια ( για άγνωστο λόγο ) αλληγορία…τότε, πρέπει να είναι καλυμμένο με ένα « πέπλο μυστηρίου »!.. Και εμείς, ζούμε νοερά εκείνες τις παραξενιές της επιστροφής ( σαν, όπως προαναφέραμε ), συντροφοναύτες αόρατοι της ΑΡΓΟΥΣ, ακολουθώντας το δικό μας ΚηρίνθιοΚάνθο!..

Και να η πρώτη εκδοχή : .

 Κολχίδα - δυτική Μαύρη θάλασσα - Ίστρος ( Δούναβης ). Προχωρώντας, σ’ ένα μπέρδεμα ποταμών ( Σαύο, Πάδο - κι’ ένα εκεί μικρότερο ποταμίσκο - πάλι ονομαζόμενο Ίστρο ), ετοιμαζόμαστε για τον πλού της Αδριατικής. ( Αναφέρεται, πως στον κάτω Πάδο, μια αινιγματική πόλη - η Κολικάρια-ήτανε η πραγματική Κολχίδα της Εκστρατείας ). Ωστόσο…αντί Αδριατικής, σε μια αδιανόητη πλεύση, πισωγυρίζουμε βόρεια Ιταλία - ανηφορίζουμε στις ομιχλώδεις των Άλπεων κορυφές ( το γράφουν τα « Ορφικά » ) - βιαστικά τώρα κατηφορίζουμε στο Ροδανό ποταμό και τη Λιγυρία - εισερχόμαστε στη Μεσόγειο - παραπλέουμε Σαρδηνία και Κορσική-περνάμε το Σικελικό στενό -αριβάρουμε στην κόστα της βόρειας Αφρικής ( αναμέσω Λιβύης κι’ Αιγύπτου ). Με περιπέτειες προβληματικές, στην αποκλεισμένη στην έρημο λίμνη της Τριτωνίδας ( κομματιαστά η ΑΡΓΩ μεταφέρεται στεριανά - και τανάπαλιν )…εκεί « υπεράνω Λιβύης » και θα χάσουμε σ’ ατυχές επισόδειο τον ΚηρίνθιοΚάνθο!..Συνεχίζοντας την επιστροφή - Λιβυκό πέλαγος - Κρήτη - Αιγαία νησιά - παράπλους της Αττικής και οι δύο Ευβοϊκοί ( η Αργοναύτισσα Αταλάντη παραπλέει την πεφιλημένη πατρίδα της ) - Μαγνησία ( Ιωλκός ) - Τέλος!..

Δεύτερη εκδοχή ( και τούτη μυστήρια…) :

Κολχίδα- λίγο πιο βόρεια, στον ποταμό Δνείπερο - στο μακρύ ποταμό Βιστούλα και τ’ αναρίθμητα έλη του - Πολωνία - Βαλτική ( θάλασσα της Αγγλίας και Ηλεκτρίδες νήσοι ) - παραλιακά προς Ισπανία ( Εις - Πάνα…και Βάσκοι = βοσκοί του Πάνα ) - Ηράκλειες Στήλες ( Γιβλαρτάρ = Γύγης +Βριάρεω + Ηρακλής) - Μεσόγειος… και μετά η γνωστή ( προαναφερθείσα ) συνέχεια.

Τρίτη εκδοχή :

Ανήκει στον ερευνητή RobertGraves…και σ’ αυτή έχουμε ανασκευή της διαδρομής. Γιατί τώρα η ΑΡΓΩ μας απ’ την Κολχίδα, τραβάει μέσω του ποταμού Φάση προς τα ακόμα ανατολικότερα, στην Κασπία κι’ από ‘κει…βγαίνει στον Ινδικό Ωκεανό!.. ( Απ’ αυτόν θα επιστρέψει αργότερα στη Λιβύη ). Αλήθεια, τί γύρευε εκεί η ΑΡΓΩ;.. Μα στις ακτές της δυτ. Ινδίας, στην ακτή Μαλαμπάρ( πληροφορίες Ηφαιστίωνος Πτολεμαίου ), υπήρχε εκεί μια άλλη Κολχίδα ( απότοκος ίσως προγενέστερου - παμπάλαιου ταξιδιού του θεού Διονύσου προς την Ινδία ), που συνδεόταν κι’ αυτή με μεταλλευτικές δραστηριότητες, αν κρίνουμε και τον παράλληλο μύθο της Αργοναυτικής Εκστρατείας των ανατολιτών - πανάρχαιων Σουμερίων των « 50 Ανουνάκι », ( 50 ήταν και οι δικοί μας Αργοναύτες - Μινύες… ( Μινύες, Ανουνάκι, Αργοναύτες…Δεν διαφαίνεται κάποια ηχητική και λεκτική ακόμη συγγένεια;..). Όμως…« μυστικών και μυστηρίων » συνέχεια, με μια άλλη - κι’ αυτή ενδιαφέρουσα - εκδοχή…

Τέταρτη εκδοχή :

Κολχίδα-Αζοφική θάλασσα ( Μαιώτιδα λίμνη ) -ποταμοπλοϊα σε Τάναϊ ( σημερινό Δον ) - η ΑΡΓΩ συρόμενη στην ξηρά μεταφέρεται και εισπλέει στο μεγάλο ποταμό Βόλγα - διασχίζει τη σημερινή βορ.δυτ. Ρωσία έως τις εκβολές του - εισπλέει σε βόρειο Παγωμένο Ωκεανό( σημερινό λιμάνι τ’Αρχάγγελου ).Και από ‘δώ αρχίζει η κάθοδος, παραπλέοντας τις ευρωπαϊκές ακτές του Ατλαντικού, μέχρι το Γιβλαρτάρ…Κατόπιν, η γνωστή μας πάλι πορεία της Μεσογείου.( Φανταστικό!.. Και το ‘χεπεί στους Αργοναύτες της η « ομιλούσα » ΑΡΓΩ : « Κι’ εγώ θα φθάσω έξω…στο Ατλαντικό Πέλαγος » [ λένε τα « Ορφικά » ]…κι’ ο Πίνδαρος θα γράψει : « Αργώ εν τ’ ΩκεανώΠελάγεσει »!..

Κι’ από άλλες πηγές: «Εξερευνούν την άπειρον Γαίαν»! Αλήθεια, ποιός θα σταθεί σοβαρά στις γριφώδεις αυτές απ’ το αρχαίο ημίφως πληροφορίες;..(Ναυσιπλοών ο γράφων παλιότερα και σε πλόες υπερποντίους, περνούσαμε τις θάλασσες - της πάντα κακοπέρατης Μάγχης - τα Ντόβερ και το αγριωπό Φινιστέρο, με γερό φορτηγό καράβι…και σε μεγάλη τότε κακοκαιρία,μόλις γλυτώσαμε το ναυάγιο!..

Κι’ άλλη φορά, σε τάνκερ - « μαμούθ » 400.000 τόνων [το μεγαλύτερο τότε παγκοσμίως υπερδεξαμενόπλοιο], δεινοπαθήσαμε σε - όχι και μεγάλη - τρικυμία του Ατλαντικού ). Πώς λοιπόν οι Αργοναύτες τα κατάφερναν;..Με τα κουπάκια σ’ ένα καρυδότσουφλο;.. Αλήθεια, τί σκάφος ήταν η ΑΡΓΩ;..

Η πολύκροτη H. Mertz



Αυτές ακριβώς οι περίεργες « παραξενιές » ανάγκασαν τη διαβόητη ερευνήτρια - συγγραφέα HenrietteMertz, να εκθέσει τις πράγματι τολμηρές - επαναστατικές της απόψεις, που τόσο ντόρο έκαναν παγκοσμίως, αφού στοιχεία πάμπολων ενδείξεων για την ανακάλυψη της προ-Κολομβιανής Αμερικής από Έλληνες, είναι εντυπωσιακά και μυστήρια!.. Η Μertz κάνοντας χρήση των βιβλίων II και ΙΙΙ του Απολλώνιου, υποστηρίζει :

Οι Αργοναύτες, εκμεταλλευόμενοι ρεύματα του Ατλαντικού και ιδιαίτερα το ισχυρό Κόλπιο ρεύμα του Μεξικού, ακολούθησαν πορεία νότια - προς τη Βενεζουέλα( μέσω Καραϊβικής ) και εκεί εμπλεκόμενοι σε πλόες των μεγάλων ποταμών Ορινόκο - ( Wirinoko = τόπος κοπηλασίας ) - Αμαζονίου και Ρίο ντε λα Πλάτα - ( μεταξύ Αργεντινής και Ουρουγουάης ) - ανηφορίζοντας την παραποτάμια συστάδα του Ελ Παρανά, έφθασαν στο υψόμετρο των 3.800 μτρ. των ‘Ανδεωνστη θαυμαστή και μυστηριώδη λίμνη Τιτικάκα!.. Και το πιο μυστηριώδες ακόμα…πως εκεί υπήρχε και ζούσε η φυλή των Κολχικούρους!.. ( Κολχικούρους, είναι η Ισπανική μεταφορά της Ελληνικής λέξης Κολχίδα!..).

ΑΡΓΩ : Ένα « υπερπλοίο » αγνώστου ταυτότητος!..

Αλήθεια, τί πλοίο ήταν η ΑΡΓΩ;.. Ποταμόπλοιο;..Τροχήλατο;..Υδροπτέρυγο;..Αμφίβιο;.. ΑερόστρωμνοΧόβερκραφτ;..Ή μήπως… Αερόστατο, Αερόπλοιο, Αεροπλάνο…ή και Διαστημόπλοιο!.. Και πια Κολχίδαάραγε ζητούσαν οι Αργοναύτες;..Του «Χρυσόμαλλου Δέρατος» της Μαύρης Θάλασσας; Των χρυσορυχείων της δυτ. Ινδίας;

Κάποια άλλη στις Ευρωπαϊκές Άλπεις;..ή των Κολχικούρους του μυστικού χρυσού ( « Ελντοράντο » ) των Μάγιας των Άνδεων!..Ξάφνιασμα!..αλλά ο αμφίδρομος νους του σκεπτικιστή - σαν όπως το πνεύμα - « όπου θέλει πνεί…» και δεν απορρίπτει ασυζητητί καμμιά εκδοχή. Η φαντασίακαι η διαίσθηση ( ακόμα κι’ αυτή η παραίσθηση…), είναι δρόμοι ( κατά όπως εξέφρασαν κι’ επώνυμοι επιστήμονες ), που θα μπορούσαν να οδηγήσουν κι’ αυτοί στην προσέγγιση της πραγματικότητας.

Είναι θέμα επιλογής. Κι’ αν δεν πιστεύουμε κάτι (γιατι η πίστη παραμένει «ελπιζομένων υπόσταση»), δεν πάει να ‘πεί, ότι αυτό δεν υπάρχει, είτε δε γίνεται!..

Προς τον επίλογο

Προχωρώντας προς τον επίλογο, μέσα στα « μυστικά » και « μυστήρια » της ΑΡΓΟΥΣ ( κι’ όσα από τούτα εκθέσαμε ), θα πρέπει να περιλάβουμε κάποιες χρονολογίες…πιθανές - πιστευτές, υποθετικές ή απίθανες, σε γεγονότα απροσδιόριστα, χρονολογίες παρακινδυνευμένες…που ωστόσο δώσαν ερευνητές κι’ αστρονόμοι, ιστοριογράφοι, ιστοριοδίφες και συγγραφείς -ονομαστοί και καθόλου ευκαταφρόνητοι

Και σε αύξουσα κλίμακα : . 1.366 - 1.420 - 1.550 - 1.835 - 2.040 - 3.500 - 6.000 - 11.835 - . 160.000 - 450.000 - 500.000 - ( όλες, π.Χ. ). Είτε δεχόμαστε αυτές τις χρονολογίες, είτε τις απορρίπτουμε… « το χάος του διαδραμόντος χρόνου » ( όπως θέλει ο ιστορικός ) « κατεκάλυψε το σύμπαν »…κι’απ’ την αρχαία Κήρινθό μας δεν έμειναν, παρά το μικρό -λιλιπούτειο ποταμάκι του Βούδωρου…οι βουβοί θαλασσόβραχοι…το διαλυτό πετρομάνι και πάρα πέρα ένα ρημοκλήσι… όπως θα έλεγε - « μυθιστορηματικά » των ερειπίων μυσταγωγός - ο Γιώργος Σεφέρης… Κι’ ο Κάνθος;.. ‘Ε!..αυτόν τον ξεχάσαμε…( παρ’ ότι ο λαός μας τον στοίχειωσε σαν τοπόσημο )…ή μπορεί και ο ίδιος τόσα χρόνια να μας λησμόνησε… « υπέρ(άνω) Λιβύης νόστου τ’ οίκονδελάθεσθαι ».

Εδώ Κάνθος!.. Εδώ Κάνθος!..

. Πάνε αρκετά πίσω μας καλοκαίρια, όταν απογευματάκι - τρείς φίλοι -κολυμπήσαμε σαν όπως σε περιγιάλι απόκρυφο, σε μια αμμουδιά της αρχαίας Κηρίνθου… Ύστερα, θελήσαμε ρομαντικά, στοχαστικά κι’ αρχαιόφιλα, να κλείσει η μέρα μας, απολαμβάνοντας το λυκόφως του Υπερίωνα, πάνω στο μακρόσυρτο λόφο της βουβής αρχαιόπολης… Σουρούπωνε!..

Καθίσαμε στα ντουβάρια, μισοθέμελα προς την κορυφή, ενός -σχεδόν τετράγωνου κτίσματος - κι’ ατενίζαμε μπροστά μας τη χαίνουσααιγαιήτικη θάλασσα…κι’ ακούγαμε τον αχό της άλλης… της μυστικής… της βυθισμένης στην αχλή των αιώνων!... Στη ρέμβη των στοχασμών και σαν σε έκσταση της στιγμής, κάτι…σαν ψίθυρος ακαθόριστος, στην αρχή με παράσιτα κι’ ύστερα πιο καθαρά ( ήτανε μακρυνή - τηλεμακρυνή φωνή υποχθόνια ), π’ άρχιζε ν’ αναβλύζει θαρρείς, μεσ’ απ’ τα ερείπια!.. . « ΈδώΚάνθος!.. εδώΚάνθος!.. Καλησπέρα σας αγαπητοί μου απόγονοι!.. Είμαι το αρχοντόπουλο της Κηρίνθου, που διάλεξε με τιμή ο Ιάσωνας να με πάρει με τους άλλους συντροφοναύτες του ήρωες, μέσα στ’ ομορφοβάποροτης ΑΡΓΩΣ… Σαν πήραμε δύσκολα το Χρυσόμαλλο Δέρας, ακόμα πιο δύσκολα πήραμε το δρόμο του γυρισμού…Κι’ ήταν ένα μακρύ ταξίδι, φανταστικό, γεμάτο περιπέτειες, γεμάτο γνώσεις, σ’ όλη τη σφαίρα της Γης…Γι’αυτό και το κρατήσαμε χρόνους πολλούς, επίτηδες φροντίζοντας να ‘ναι μακρύς ο δρόμος μας κι’ ας ήτανε… πότε μέσα σε συμπληγάδες φοβερές… πότε σε θαλασσοστοιχειάανάμεσα της Σκύλλας και της Χάρυβδης…πότε στη μάνιτα του άγριου Ποσειδώνα!..Όμως, ήταν γραμμένο φαίνεται το θρυλικό ταξίδι, ήταν γραμμένος φαίνεται για τους συντρόφους μου κι’ ο πισωγυρισμός…Μοίρα κακιά για μένα, στάθηκ’ ο Κάφαυρος που με θανάτωσε...και στην αμμουδερή Λιβύη - όχι πολύ μακρυά απ’ τη θάλασσα, αλλάμακρυά απ’ την αγαπημένη μου την Κήρινθο - ακόμη παραμένει ο τάφος μου, κάτω από λεύκα υψηλή… Όμως εσείς,τυχεροί που ρεμβάζετε πάνω στην πόλη μου… Νά!..στα έρημα τώρα που κάθεστ΄ ερείπια, ήτανε - τότε παλιά - το σπίτι της φαμίλιας μου. Καλοί μου απόγονοι…φροντίστε σας παρακαλώ την πόλη μου…την πόλη σας…Αυτή που έχτισε ο προππάπος μου Κόθος και που βασίλεψε ο πατέρας μου Κάνηθος…

 Η πόλη μου σήμερα, είναι στα χέρια σας…Τα λίγα λιθάρια που μείνανε, είναι ο αληθινός θησαυρός σας…Να την αγαπάτε και να την προστατεύετε…Για τα παιδιά σας…Για τα εγγόνια σας…Και σας παρακαλώ, όταν περνάτε πάνω απ’ το σπίτι μου- το σπίτι του Αργοναύτη Κάνθου - κάντε μια προσευχήμνημόσυνη, κι’ ας είναι πιο ελαφρύ το βήμα σας που προσπερνάτε!.. Εγώ σας έδωσα τ’ ωραίο ταξίδι…δεν έχω να σας δώσω άλλο πιά!.. .

Εδώ Κάνθος!.. Εδώ Κάνθος!.. . Καλοί μου απόγονοι…με συγχωρείτε αν διέκοψα τη γαλήνη της ρέμβης σας…αλλά νά!..ήτανε για τη γλυκειά μας Κήρινθο…τη λατρεμένη πόλη!.. Κ α λ ή σ α ς ν ύ χ τ α !..

Αυτά είπε η φωνή τ΄Αργοναύτη!..κι’ ύστερα, βουβάθηκε στη σιωπή!..

Κι΄εμείς;.. τί εμείς!.. Σηκωθήκαμε σελιγόστιγμη προσοχή… Και ψιθυρίσαμε τα λόγια του Ιερέα στο άβατο…

« Στώμεν μετά φόβου, στώμεν καλώς!! »

Δημήτρης Αποστόλου .

« Ελύμνιος »

 

Στο φίλο Αντώνη Λάμπρου - φιλίστορα, συνεργάτη . των πάλαι ποτέ « Παρεμβασιακών χρόνων », που με πρωτοξενάγησε ( τότε ) στα άγια χώματα της αρχαίας  Κηρίνθου… 

« Ελύμνιος »