Ο ακτιβιστής Γκίντιον Μέντελ στην Αγια Αννα Ευβοίας

 

Evia Film Project // 15-19 Iουνίου 2022
Παρουσίαση Γκίντιον Μέντελ
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Evia Film Project, ο βρετανός φωτογράφος και
ακτιβιστής Γκίντιον Μέντελ πραγματοποίησε παρουσίαση με τίτλο «Εύβοια, εν μέσω
ενός κόσμου που φλέγεται», το Σάββατο 18 Ιουνίου, στην Αγία Άννα. Στην έναρξη της
εκδήλωσης ο Γκίντιον Μέντελ ευχαρίστησε το Evia Film Project για την πρόσκληση που
του απηύθυνε, ενώ παρουσίασε στο κοινό τη βοηθό του Ανδριάνα Θεοχάρη, που τον
είχε συνοδεύσει στο φωτογραφικό οδοιπορικό του στην Εύβοια, τον Αύγουστο του
2021.
«Βρέθηκα στην Εύβοια και γνώρισα τους ανθρώπους της πέρσι το καλοκαίρι. Το
πρότζεκτ Burning World, στο οποίο εντάσσεται και το φωτογραφικό έργο από την
Εύβοια, είναι στην πραγματικότητα καρπός μιας συλλογικής προσπάθειας και όχι ένα
ατομικό εγχείρημα. Ξεκίνησα να ασχολούμαι ως φωτογράφος με τις επιπτώσεις της
κλιματικής αλλαγής στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν άρχισα να πλάθω ζοφερά
σενάρια για το μέλλον, προσπαθώντας να φανταστώ τον κόσμο στον οποίο θα ζουν τα
παιδιά μου το 2040 και το 2050. Η δουλειά μου πλέον μοιράζεται ανάμεσα στη
φωτογραφία και στο βίντεο. Το Burning World περιλαμβάνει εικόνες, εκτός από την
Εύβοια, από την Αυστραλία, τον Καναδά, καθώς τις πολιτείες Καλιφόρνια και
Κολοράντο στις ΗΠΑ. Σε κάθε μου έργο προσπαθώ να ενσωματώσω το στοιχείο του
χρόνου στη φωτογραφική αφήγηση. Ήρθα αρχικά στην Εύβοια έξι βδομάδες μετά τις
πυρκαγιές και επέστρεψα όταν είχαν συμπληρωθεί έξι μήνες από την καταστροφή.
Γνωρίζω πως ένα δάσος χρειάζεται περίπου 30-40 χρόνια για να αναγεννηθεί πλήρως,
αλλά ακόμη και σήμερα είναι εμφανές ότι η φύση έχει ήδη μπει στον δρόμο της
αναζωογόνησης», ανέφερε αρχικά, δείχνοντας στο κοινό μια φωτογραφία από το ίδιο
ακριβώς σημείο, τραβηγμένη σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές.
«To Burning World ήρθε να πάρει τη σκυτάλη από το Drowning World, που αποτελείται
κατά κύριο λόγο από πορτρέτα ανθρώπων που έχουν πληγεί από πλημμύρες, τους
οποίους φωτογράφισα στο εσωτερικό των πλημμυρισμένων σπιτιών. Το Drowning
World ξεκίνησε το 2007, όταν κάλυψα φωτογραφικά δύο πλημμύρες που συνέβησαν
στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ινδία. Στη συνέχεια επισκέφτηκα πολλές χώρες που
είχαν υποστεί παρόμοιες καταστροφές, μεταξύ των οποίων το Πακιστάν, την Ταϊλάνδη,
τη Νιγηρία, τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βραζιλία, το Μπαγκλαντές», εξήγησε ο κ.
Μέντελ, ο οποίος στάθηκε ιδιαίτερα σε μια συγκεκριμένη φωτογραφία που είχε τραβήξει
στη Νιγηρία.
«Εδώ βλέπετε τη Φλόρενς από τη Νιγηρία, που είδε την επιχείρησή της να
καταστρέφεται ολοσχερώς από τις πλημμύρες. Η Φλόρενς απασχολούσε 26 άτομα στο
αρτοποιείο της, καθώς και άλλα 40 άτομα που είχαν αναλάβει το delivery των
προϊόντων. Η συγκεκριμένη φωτογραφία και η επαφή με τη Φλόρενς με σημάδεψαν
βαθιά και αποκρυστάλλωσαν μέσα μου τον χαρακτήρα του πρότζεκτ. Στη Νιγηρία,
κατόπιν προτροπής από τον βοηθό μου, έδινα ένα μικρό χρηματικό ποσό σε κάθε
άνθρωπο που δεχόταν να φωτογραφηθεί ως αποζημίωση για τον χρόνο που διέθεσε
για χάρη μου. Η Φλόρενς αρνήθηκε πεισματικά να πάρει τα χρήματα. “Δείξε στον

κόσμο τι συνέβη εδώ, πόσο πολύ υποφέρουμε”, ήταν το μόνο που μου είπε. Σκεφτείτε
ότι την ίδια περίοδο όλα τα ΜΜΕ σε παγκόσμια κλίμακα πραγματοποιούσαν εκτενή
ρεπορτάζ για το σαρωτικό πέρασμα του τυφώνα Σάντι από τις ΗΠΑ, αλλά δεν υπήρχε
ούτε μια λέξη για τη συμφορά της Νιγηρίας, όπου το 1/8 της χώρας βρέθηκε κάτω από
το νερό, 500-600 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ενώ μια ολόκληρη περιοχή της χώρας
έμεινε άστεγη, καθώς το νερό έκανε θρύψαλα τις καλύβες των κατοίκων. Τότε
αντιλήφθηκα ποια ακριβώς είναι η αποστολή μου. Δεν μπορώ να υποκαταστήσω τη
δουλειά των φορέων που προσφέρουν βοήθεια στις πληγείσες περιοχές για να
ορθοποδήσουν. Εγώ αυτό που προσφέρω είναι η καταγραφή και η μαρτυρία και ο
κόσμος δείχνει να το εκτιμά, τουλάχιστον αυτό το συναίσθημα εισέπραξα και στην
Εύβοια. Αναλογιστείτε ότι οι φωτογραφίες από τη Νιγηρία που είχα ανεβάσει τότε στα
σόσιαλ μίντια ήταν η μόνη απεικόνιση του τι είχε συμβεί στη χώρα», ανέφερε ο Γκίντιον
Μέντελ.
Στη συνέχεια, ο διάσημος φωτογράφος παρουσίασε στο κοινό μια σειρά από
φωτογραφίες από το πρότζεκτ Drowning World, αναλύοντας τις αφηγηματικές γραμμές
που διατρέχουν το έργο του. «Προσπαθώ πάντα να διακρίνω το αφηγηματικό νήμα
που συνδέει τις φωτογραφίες μου. Μια υποενότητα στο Drowning World ονομάζεται
Flood Lines, στην οποία η στάθμη του νερού στα πορτρέτα των ανθρώπων σταδιακά
υποχωρεί προς τα κάτω, ενώ στην ενότητα Water Marks φέρνω στο φως φωτογραφίες
άλλων ανθρώπων που έχουν καταστραφεί από τις πλημμύρες. Οι πλημμυρισμένοι
εσωτερικοί χώροι, καθώς και οι αλλοιωμένες φωτογραφίες, δημιουργούν σχεδόν
αυτόματα έναν ισχυρό συναισθηματικό αντίκτυπο. Πρόθεσή μου ήταν να δείξω όλες τις
φυλές του κόσμου που έχουν πέσει θύματα οικολογικών καταστροφών,
προσπαθώντας να αναδείξω πως η κλιματική αλλαγή αφορά τους πάντες, τόσο τις
προνομιούχες όσο και τις φτωχές περιοχές του κόσμου, οι οποίες φυσικά πλήττονται
πολύ πιο έντονα από τις καταστροφές», προσέθεσε ο Γκίντιον Μέντελ.
Αμέσως μετά, πρόβαλε ένα βίντεο με τίτλο Deluge, που εντάσσεται στο πρότζεκτ
Drowning World, προτού σταθεί στις διαφορές ανάμεσα στις πλημμύρες και τις
πυρκαγιές όσον αφορά τη φωτογραφική του προσέγγιση. «Στο βίντεο που
παρακολουθούμε, βλέπουμε πέντε οθόνες τη μία δίπλα στην άλλη, όπου χτίζεται
σταδιακά μια πολυφωνική αφήγηση. Πρόκειται για τους ίδιους ανθρώπους που έχω
φωτογραφήσει, οι οποίοι αρχικά εμφανίζονται ως μονάδες ενώ στη συνέχεια γίνονται
ζεύγη. Η δραματική κορύφωση έρχεται με τη σταδιακή είσοδο στο εσωτερικό του
πλημμυρισμένου σπιτιού. Στο Burning World κινήθηκα διαφορετικά, ούτως ή άλλως δεν
είμαι αρκετά γενναίος ώστε να προσπαθώ να απεικονίσω τις πυρκαγιές τη στιγμή που
μαίνονται. Προτίμησα λοιπόν να αποτυπώσω τις χρόνιες επιπτώσεις που επιφέρει το
τραύμα της πυρκαγιάς στην ψυχοσύνθεση των ανθρώπων. Στις φωτογραφίες του
Burning World οι ανθρώπινες φιγούρες δεν δεσπόζουν στο κάδρο. Η φωτιά αφήνει
πίσω της ένα τελείως διαφορετικό τοπίο σε σχέση με την πλημμύρα, όπου τα πάντα
βυθίζονται κυριολεκτικά σε μια ομοιομορφία. Στις πλημμυρισμένες περιοχές το
δύσκολο σκέλος ήταν να φτάσεις έως εκεί, όχι να τραβήξεις τα βίντεο και τις
φωτογραφίες. Αντιθέτως, η φωτιά αφήνει πίσω της ένα ακανόνιστο χάος και είναι
πραγματικά εξαιρετικά δύσκολο να βρεις και να δημιουργήσεις μια υποτυπώδη τάξη
στο κάδρο», σχολίασε ο Γκίντιον Μέντελ, δίνοντας έπειτα τον λόγο στην Ανδριάνα
Θεοχάρη, η οποία διάβασε στο κοινό τα λόγια που χρησιμοποίησαν ορισμένοι από

τους ανθρώπους που απεικονίζονται Burning World για να περιγράψουν τη συμφορά
που βίωσαν.
«Μια εσωτερική ορμή με σπρώχνει να έρθω σε επαφή με το ανθρώπινο τραύμα και τον
πόνο. Οι γονείς μου προέρχονται από οικογένεια Γερμανοεβραίων που έφυγαν από
τον τόπο τους για να σωθούν από το επερχόμενο Ολοκαύτωμα, ενώ στο παρελθόν,
πριν καταπιαστώ με την κλιματική αλλαγή, είχα ασχοληθεί ως φωτογράφος με την
πολιτική βία στο Απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής, αλλά και με το ξέσπασμα της
επιδημίας του AIDS. Έχω χωρίσει το Burning World, στα πρότυπα του Drowning
World, σε επιμέρους αφηγηματικές ενότητες. Το Portraits in Ashes απεικονίζει
ανθρώπους με φόντο το καμένο τοπίο, το Moments of Transition αποτυπώνει την
επανάκαμψη της φύσης, ενώ το Textures περιλαμβάνει φωτογραφίες από αντικείμενα
που έχουν παραμορφωθεί ανεπανόρθωτα από τη φωτιά. Μια ιδιαίτερη περίπτωση που
με είχε συγκλονίσει ήταν η ελιά «Νύμφη», ένα δέντρο ηλικίας 2.500 ετών, που κάηκε
στις Ροβιές. Θεώρησα πως πρόκειται για ένα τεράστιο πλήγμα στην κληρονομιά της
ανθρωπότητας και είχα μείνει άφωνος από τη περίπλοκη μορφή που είχε πάρει το
κατεστραμμένο δέντρο. Γενικότερα, εκείνος ο καμένος ελαιώνας έμοιαζε με ερημονήσι
που κατοικούταν μονάχα από τραγικές φιγούρες γλυπτών», ανέφερε ο Γκίντιον Μέντελ,
προτού παρουσιάσει ένα rough cut του βίντεο που ετοιμάζει για την Εύβοια.
Απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού, ο Γκίντιον Μέντελ αναφέρθηκε τόσο στον τρόπο
με τον οποίο εργάζεται όσο και στο πώς διαχειρίζεται τα δυσάρεστα συναισθήματα που
γεννούν οι οδυνηρές εικόνες που αντικρίζει. «Προτιμώ να δουλεύω μόνος μου, παρά
για κάποιον άλλο φορέα. Όταν εργάστηκα για λογαριασμό της ActionAid, ήμουν
αναγκασμένος να προσαρμόζομαι στην ατζέντα του οργανισμού και είχα νιώσει
ασφυξία. Μεγαλώνοντας, έχω γίνει λιγότερο ανεκτικός στον συμβιβασμό. Φυσικά, δεν
είναι πάντα εφικτό να βρίσκω χρηματοδότηση και σπόνσορες. Πολλές φορές έχω
διοχετεύσει τα χρήματα που κέρδισα από βραβευμένες φωτογραφίες σε νέα πρότζεκτ.
Έχοντας μπει στη διαδικασία να αποτυπώσω τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
και τον ανθρώπινο πόνο, δεν έχω το δικαίωμα να επικαλεστώ τη συναισθηματική
εξάντληση και να αφήσω κάτω την κάμερα. Είναι ένα ρίσκο που έχω αναλάβει. Δεν μου
επέβαλε κανείς να βρίσκομαι εδώ, εγώ το επέλεξα», απάντησε ο Γκίντιον Μέντελ,
ευχαριστώντας το κοινό για την παρουσία του και εκφράζοντας για μια ακόμη φορά το
πόσο βαθιά συνδεδεμένος νιώθει με την Εύβοια και τους κατοίκους της.