Γιατί η Ευρώπη «εξοντώνει» τους αγρότες της

 

Οι διαδηλώσεις στοχεύουν τις πράσινες μεταρρυθμίσεις των Βρυξελλών, οι οποίες έχουν επίσης επηρεάσει την κοινή αγροτική  πολιτική

Μιχάλης Ψύλος • psilosm@naftemporiki.gr

Οι εξαγωγές ντομάτας από το Μαρόκο στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 52% σε δέκα χρόνια. «Τα αγροτικά προϊόντα από το Μαρόκο ή την Τουρκία ανταγωνίζονται αθέμιτα τα ευρωπαϊκά όταν εισέρχονται στις αγορές της ΕΕ», λέει στη «Ναυτεμπορική» ένας αγροτοσυνδικαλιστής που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του.

Την ίδια ώρα, υπάρχουν προϊόντα, όπως οι ντομάτες, όπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ήδη πτώση της παραγωγής στην ΕΕ κατά 22% μέχρι το 2035.
«Αν ένας Ευρωπαίος  αγρότης χρησιμοποιήσει ένα απαγορευμένο φυτοφάρμακο, αντιμετωπίζει 6 μήνες φυλάκιση, πρόστιμο 150.000 ευρώ και 10% του τζίρου του», προσθέτει.
«Οι ίδιες κυρώσεις δεν υπάρχουν όμως για τους  εισαγωγείς αγροτικών προϊόντων από τις χώρες του Μαγκρέμπ που χρησιμοποιούν διχλωροπροπένιο, μια καρκινογόνο ουσία που απαγορεύεται εδώ και 15 χρόνια στην Ευρώπη»!

Ο αθέμιτος ανταγωνισμός από χώρες που πωλούν τα προϊόντα τους στην Ευρώπη  και δεν χρειάζεται να σέβονται τα ίδια πρότυπα με τους Ευρωπαίους αγρότες, είναι μεταξύ των αιτημάτων που έχουν ξεσηκώσει τις τελευταίες ημέρες τον αγροτικό κόσμο στη Γηραιά ήπειρο. «Ενώ η Κίνα παράγει και οι Ηνωμένες Πολιτείες καινοτομούν, η Ευρώπη είναι κολλημένη στις… ρυθμίσεις», λένε οι αγρότες.

Στον Καναδά, για παράδειγμα, το σιτάρι καλλιεργείται με εκτεταμένη χρήση glysophate, ένα ισχυρό ζιζανιοκτόνο που η Πράσινη Συμφωνία σκοπεύει να απαγορεύσει. Οι Ιταλοί αγρότες είναι αυτοί που πρωτοστατούν στην καταγγελία των αρνητικών επιπτώσεων των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών με χώρες όπως το Μαρόκο και η Τυνησία που έχουν ελευθερώσει τις εισαγωγές πορτοκαλιών και ελαιολάδου, προκαλώντας μεγάλες δυσκολίες στην παραγωγή της Νότιας Ιταλίας και ιδίως της Σικελίας.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν, που η ισπανική βιομηχανία αγροδιατροφής μεταφέρεται στο …Μαρόκο για να είναι πιο ανταγωνιστική και να μπορεί να εξάγει στην Ευρώπη. Η απότομη αύξηση του κόστους έχει αυξήσει  κατά 35%  σε μόλις τρία χρόνια, τον αριθμό των εταιρειών του κλάδου που άνοιξαν υποκαταστήματα στη χώρα της Βόρειας Αφρικής. Τώρα υπάρχουν συνολικά 50 ισπανικές εταιρείες αγροδιατροφής στο… Μαρόκο.

Πράσινες μεταρρυθμίσεις

Οι διαδηλώσεις στοχεύουν τις πράσινες μεταρρυθμίσεις των Βρυξελλών, οι οποίες έχουν επίσης επηρεάσει την κοινή αγροτική  πολιτική. Η ΚΑΠ  χρησιμοποιεί σήμερα το 33% του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού για τη στήριξη της ηπειρωτικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, με περισσότερα από 386 δισεκατομμύρια ευρώ να διατίθενται για την πενταετία 2023-2027.

Με την Πράσινη Συμφωνία που ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο του 2023 – ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές έως τα μέσα του αιώνα από την ευρωπαϊκή βιομηχανία και τη γεωργία,  η ΚΑΠ  έχει επίσης υποστεί σημαντικές αλλαγές. Δραστικό περιορισμό σε πολλά φυτοφάρμακα, υποχρέωση αγρανάπαυσης τουλάχιστον στο 4% της καλλιεργήσιμης  για την προστασία του εδάφους, μείωση της χρήσης λιπασμάτων κατά τουλάχιστον 20% και των επιδοτήσεων για το αγροτικό ντίζελ.

Οι νέοι κανόνες, οι οποίοι εμπίπτουν στο κεφάλαιο της Πράσινης Συμφωνίας που ονομάζεται “Farm to Fork”, επικρίνονται επίσης από τους αγρότες για την αύξηση της γραφειοκρατίας που απαιτείται για τη συμμόρφωση με τα νέα μέτρα.

Ορισμένες συγκεκριμένες οδηγίες προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Ένα παράδειγμα προέρχεται από την Ολλανδία, όπου η αντίθεση στην ευρωπαϊκή οδηγία που στοχεύει στη δραστική μείωση των εκπομπών αζώτου που προκαλούνται από την εντατική καλλιέργεια έχει θέσει σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα 3.000 εγκαταστάσεων στη χώρα. Η αποζημίωση με 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ που παρείχε η κυβέρνηση της Χάγης δεν μείωσε την οργή.

Η δυσαρέσκεια προκάλεσε τη γέννηση του Κόμματος των Αγροτών, που είναι μεταξύ των συμμάχων του ακροδεξιού νικητή των τελευταίων εκλογών και υποψήφιου πρωθυπουργού της Ολλανδίας, Γκέερτ Βίλντερς.

Τα ουκρανικά προϊόντα

Ο αθέμιτος ανταγωνισμός ισχύει και για τα ουκρανικά αγροτικά προιόντα. Το Κίεβο κατηγορείται ότι φέρει μέρος της ευθύνης για την κρίση που πλήττει τους Ευρωπαίους αγρότες. Αυτές οι επιθέσεις βασίζονται στην απόφαση που έλαβαν οι Βρυξέλλες τον Μάιο του 2022 να αναστείλουν τους τελωνειακούς δασμούς στις ουκρανικές εισαγωγές στις 27 χώρες της ΕΕ.

Αυτή η εξαίρεση παρατάθηκε μέχρι τον Ιούνιο του 2024. « Δεν παίζουμε με τους ίδιους κανόνες. Η ουκρανική γεωργία αντιπροσωπεύει το ένα τέταρτο της ευρωπαϊκής γεωργίας, κυρίως σε πουλερικά και σιτηρά, με περιβαλλοντικά πρότυπα και πρότυπα παραγωγής πολύ κάτω από τις ευρωπαικές  πρακτικές» , λένε δικαίως  οι εκπρόσωποι των αγροτών.
Σε κοινή τους δήλωση, έξι ευρωπαϊκοί γεωργικοί οργανισμοί ζήτησαν τον περιορισμό των εισαγωγών ουκρανικών προϊόντων στην ΕΕ. «Η επιβίωση των αγροτών και των κτηνοτρόφων κινδυνεύει», αναφέρουν.

Οι εισαγωγές ουκρανικών πουλερικών διπλασιάστηκαν τους πρώτους έξι μήνες του 2023. Το ίδιο ισχύει και για τις εισαγωγές μελιού, ντομάτας ή ζάχαρης. Το ποσοστό των εισαγωγών γεωργικών προϊόντων από την Ουκρανία στην Ευρώπη εκτινάχθηκε κατά 25%- από 12 δισεκατομμύρια ευρώ σε περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια ευρώ.
Σύμφωνα με την εταιρεία Asterès, η αύξηση του όγκου των εισαγωγών αυτών έφτασε το 176% μεταξύ των πρώτων έντεκα μηνών του 2021 και των πρώτων έντεκα μηνών του 2023.

Πριν από τον πόλεμο, η Ουκρανία είχε 42,7 εκατομμύρια εκτάρια και παρήγαγε περισσότερους από 80 εκατομμύρια τόνους σιτηρών. Τώρα, αυτές οι εξαγωγές έχουν γίνει ζωτικής σημασίας για τη χρηματοδότηση μιας πολεμικής προσπάθειας που θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετά χρόνια και της οποίας κανείς δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα.

Τα προϊόντα της Νότιας Αμερικής

Το φάντασμα που στοιχειώνει τις ευρωπαϊκές διαδηλώσεις φέρει επίσης  το όνομα Mercosur. Μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που η ΕΕ διαπραγματεύεται με τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και την Παραγουάη για τουλάχιστον 20 χρόνια, αλλά τώρα έχει εισέλθει σε μια αποφασιστική φάση των διαπραγματεύσεων.

Οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν επίσης  να αντέξουν τον ανταγωνισμό από το κρέας και τα γεωργικά προϊόντα της Νότιας Αμερικής, τα οποία έχουν χαμηλότερες τιμές, χάρη στα χαμηλότερα πρότυπα και τις τεράστιες οικονομίες κλίμακας, σε σχέση με την Ευρώπη. Η κριτική επικεντρώνεται στις ποσότητες προϊόντων που σχεδιάζει να εισάγει η ΕΕ κάθε χρόνο από τη Νότια Αμερική: 100.000 τόνοι βοδινό κρέας, 25.000  χοιρινό, καθώς και 180.000 πουλερικών και ζάχαρης.

Σύμφωνα με μελέτη των Πρασίνων, εάν τεθεί σε ισχύ η συνθήκη, το μερίδιο του βοείου κρέατος της Νότιας Αμερικής που εισάγεται στην ΕΕ θα αυξηθεί κατά 26% από τώρα έως το 2030 που συνιστά απειλή για την ευρωπαϊκή κτηνοτροφία. Τέλος, περίπου το 83% των αγροτικών προϊόντων των τεσσάρων χωρών της Νότιας Αμερικής θα επωφεληθεί από μειώσεις ή από την πλήρη κατάργηση των δασμών που εφαρμόζονται στις εξαγωγές προς την Ευρώπη.

Αγροτικό κόστος

«Οι Βρυξέλλες έχουν επιτεθεί σε αγρότες και κτηνοτρόφους και η ύπαιθρος τρέμει με κάθε νέο μέτρο που εφαρμόζεται», λένε οι εκπρόσωποι των αγροτών. « Η επιβίωση των αγροτικών παραγωγών και των κτηνοτρόφων αμφισβητείται όλο και περισσότερο και η ανησυχία και η αδυναμία που νιώθουμε μπροστά στη νέα χρονιά είναι μέγιστη». Σύμφωνα με την τελευταία Ετήσια Έκθεση Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων, το 2022 το μέσο αγροτικό κόστος στην ΕΕ  σημείωσε διαχρονική αύξηση 32% . Τις μεγαλύτερες αυξήσεις παρουσίασαν τα λιπάσματα (74,3%), τα καύσιμα (68%) και η ηλεκτρική ενέργεια (53,8%).

Ανεπαρκείς εξαγγελίες

Την ίδια ώρα η ύπαιθρος διανύει μια ταραγμένη περίοδο γεμάτη δυσκολίες. Η ξηρασία επηρέασε μεγάλο μέρος της αγροτικής παραγωγής, η οποία, μαζί με τον πολλαπλασιασμό άλλων ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων, προκάλεσε μείωση της παραγωγής σε βασικά προιόντα, όπως το ελαιόλαδο.

Στο ζοφερό αυτό ευρωπαϊκό πλαίσιο για τους αγρότες, τα έξι μέτρα στήριξης των Ελλήνων αγροτών, μπορεί να ανακουφίζουν προσωρινά αλλά φυσικά και δεν λύνουν μακροπρόθεσμα το πρόβλημα. Οταν μάλιστα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος δηλώνει ότι αυτά είναι κι άλλα δεν έχει, εξαντλήθηκαν τα περιθώρια, δεν είναι υπερβολικό  οι αγρότες να παραμένουν και πυκνώνουν τα μπλόκα, χαρακτηρίζοντας τις εξαγγελίες, ανεπαρκείς

Το άρθρο έχει δημοσιευθεί και στην Ναυτεμπορική