Το «εύθραυστο βάζο» της δημοκρατίας

8 στους 10 'Ελληνες θεωρούν πως δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από τη δημοκρατία, αλλά οι 7 στους 10 είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελλάδα

Μιχάλης Ψύλος • psilosm@naftemporiki.gr

Τροφή για προβληματισμό και σκέψεις έδωσε η πανελλαδική έρευνα που πραγματοποίησε το ινστιτούτο  Eteron για την αποτίμηση των 50 χρόνων από την αποκατάσταση της δημοκρατίας στη χώρα μας.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι οκτώ στους 10 ‘Ελληνες (82,2%) θεωρούν πως δεν υπάρχει καλύτερο πολίτευμα από τη δημοκρατία, αλλά οι επτά στους 10 (69,8%) είναι δυσαρεστημένοι με τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Ελλάδα.

Τέσσερα  τα βασικά προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας, σύμφωνα με τους περισσότερους από 3000 ερωτηθέντες:

-οι αποφάσεις των κυβερνήσεων επηρεάζονται πολύ από τα μεγάλα συμφέροντα (30,6%),

-η διαφθορά (30,2%),

-η έλλειψη λογοδοσίας των κομμάτων και των πολιτικών (21,7%)

-τα κόμματα δεν αγωνίζονται για το δημόσιο συμφέρον (18,7%).

Αυτό που δεν απαντήθηκε όμως είναι ποια είναι η στάση η δική μας απέναντι στο πολύτιμο αγαθό της δημοκρατίας, πέρα από το να διατυπώνουμε τη γνώμη μας στις δημοσκοπήσεις.

Πόσο συμμετέχουμε ενεργά στη διαμόρφωση του κοινού καλού και της άψογης δημοκρατίας που θέλουμε;

Χιλιάδες βιβλία έχουν γραφτεί  σε όλο τον κόσμο για το αν η δημοκρατία έχει μέλλον. Ειδικά με την άνοδο της άκρας δεξιάς πολλοί ερευνητές προσπαθούν να απαντήσουν στο ερώτημα αν η δημοκρατία θα επιβιώσει και πόσο καιρό της έχει μείνει.

Φοβάμαι ότι το πρόβλημα δεν είναι αυτό. Το ζήτημα δεν είναι τόσο αν η δημοκρατία έχει μέλλον, αλλά κυρίως, τι μέλλον μας προσφέρει.

Η απουσία ξεκάθαρου ορίζοντα για το σύστημα προκαλεί ακόμη και «νοσταλγία» για το άσχημο παρελθόν: Ένα 14,8% των πολιτών στην έρευνα του Eteron θεωρεί ότι «ορισμένες φορές η δικτατορία είναι προτιμότερη από τη δημοκρατία»!

Θα δανειστώ τα λόγια ενός ανθρώπου του Θεού, του Ιταλού καθηγητή Θεολογίας, Φραντσέσκο Οκέτα στο Παπικό Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο της Ρώμης και ιδρυτή του «Comunitadiconnessioni», ενός  εκπαιδευτικού προγράμματος  για την κοινωνική και πολιτική συμμετοχή της νέας γενιάς: «Δεν αρκεί πλέον να  λέμε ότι η δημοκρατία είναι η καλύτερη μορφή διακυβέρνησης. Η δημοκρατία είναι ένα κρυστάλλινο βάζο, επομένως εύθραυστο, το οποίο πρέπει να αναγεννιέται συνεχώς από την ατομική ευθύνη και την ευθύνη της κοινωνίας των πολιτών. Γιατί είναι το μόνο πολίτευμα που διασφαλίζει ή πρέπει να διασφαλίζει, την έκφραση και μέριμνα για τα δικαιώματα του ατόμου. Όχι μόνο επί της αρχής, ούτε στα χαρτιά. Αλλά χάρη σε μια ζωντανή κουλτούρα, συχνά κρυμμένη, αλλά με γερές ρίζες». Είναι αδύνατο να προσποιηθούμε  ότι η δημοκρατία είναι μια τέλεια φόρμουλα. Φαινόμενα όπως η διαφθορά, τα fake news ή ο λαϊκισμός έχουν αποδυναμώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στα δημοκρατικά καθεστώτα. Κάποιοι δεν διστάζουν  να ζητούν τη θυσία της δημοκρατίας ,προς όφελος της μεγαλύτερης ασφάλειας των πολιτών.

Ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί αυτή η αντίληψη είναι οι δημοκρατικά εκλεγμένοι ηγέτες να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες του λαού τους. Η δημοκρατία πεθαίνει από τη σιωπή στα κακώς κείμενα και δεν μπορούμε να την αφήσουμε να πεθάνει.

Ο μεγάλος Αθηναίος ρήτορας Ισοκράτης στο σύγγραμμά του «ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟΣ», λέει ότι κάποιοι  κυβερνώντες προσφέρουν «ένα πολίτευμα που να εκπαιδεύει τους πολίτες έτσι ώστε να θεωρούν δημοκρατία την ασυδοσία, ελευθερία την παρανομία, ισονομία την αναίδεια και ευδαιμονία την εξουσία του καθενός να κάνει ό,τι θέλει», Αντίθετα, προσθέτει ο Ισοκράτης, χρειάζεται ένα πολίτευμα, το οποίο, δείχνοντας την απέχθειά του για όσους τα έκαναν αυτά και τιμωρώντας τους, θα έκανε όλους τους πολίτες καλύτερους και πιο μυαλωμένους.»