Αγροτική Γη: η υπόσχεση για φτηνό ρεύμα και οι Ενεργειακές Κοινότητες

Πώς η εξάπλωση των φωτοβολταϊκών καταλαμβάνει την γεωργική γη και φέρνει σε απόγνωση τους αγρότες; Γιατί παρενέβη ο Εισαγγελέας στον Παναμά Φθιώτιδας;

Γράφει η Νέλλη Ψαρρού, Δρ Πολιτικών Επιστημών, δημοτική σύμβουλος

Σε προηγούμενο άρθρο είχαμε ενημερώσει σχετικά με την ψήφιση από την Δημοτική Αρχή για Ενεργειακή Κοινότητα στον Δήμο μας, τις αδιαφανείς διαδικασίες που ακολουθεί και τους λόγους που την καθιστούν προβληματική (διαβάστε εδώ: https://mantoudi.blogspot.com/2024/07/blog-post_88.html).
Σύμφωνα με τον Δήμαρχο κ. Τσαπουρνιώτη, η Ενεργειακή Κοινότητα “θα ανακουφίσει τα ευάλωτα και φτωχά νοικοκυριά και θα φέρει οικονομική ανακούφιση στους αγρότες αργότερα, αν ενταχθούν”. Μάλιστα, διαβεβαίωσε πως η λειτουργία της θα αφορά μόνο φωτοβολταϊκά, που θα μπουν “σε ασκεπή αγροτεμάχια του δήμου που είναι σε αχρηστία εδώ και δεκαετίες”. Θα αφήσουμε στην άκρη το γεγονός πως παραμένουν άγνωστες αυτές οι εκτάσεις, και πως το καταστατικό που ψηφίστηκε από την Δημοτική Αρχή Τσαπουρνιώτη και την παράταξη του κ. Κατσιαμάκα αναφέρει και άλλες δραστηριότητες και τη χρήση κι άλλων ΑΠΕ. Ας μιλήσουμε μόνο για τα φωτοβολταϊκά και την αγροτική γη, παραθέτοντας αυτούσια τα στοιχεία από μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα που διεξήχθη σχετικά, με τον τίτλο...

Γεωργική γη στη σκιά των ηλιακών πάνελ*
«Με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που παρουσιάστηκε τον Ιανουάριο του 2023, τα φωτοβολταϊκά – μαζί με την αποθήκευση και δευτερευόντως τα θαλάσσια αιολικά – αναδεικνύονται στους νέους πυλώνες της στρατηγικής της χώρας για τη λεγόμενη πράσινη ενέργεια». Αυτό ενισχύει την εντατικοποίηση της εγκατάστασης “καθρεφτών”, που έχει ξεκινήσει εδώ και μια δεκαετία περίπου. Ήδη στον Θεσσαλικό κάμπο «φυτρώνουν όλο και περισσότερα φωτοβολταϊκά, και ο αγροτικός κόσμος προειδοποιεί ότι στο μέλλον θα είναι σπαρμένος με κάτοπτρα».
Η δημοσιογραφική ομάδα του Salomon μίλησε με τον κ. Μπρέλλα, στον συνεταιρισμό στον Άγιο Κωνσταντίνο. «Για κάθε στρέμμα που νοικιάζω», λέει ο κ. Μπρέλλας, «δίνω περίπου 40 ευρώ το χρόνο στους ιδιοκτήτες. Κι έρχεται τώρα η εταιρεία και τους δίνει 180 ευρώ για να βάλει φωτοβολταϊκά. Πώς μπορώ να το ανταγωνιστώ αυτό; Πάει, χάνεται το χωράφι αυτό από την παραγωγή. ... Όσοι δουλεύουμε τα χωράφια δεν τα δίνουμε. Οι περισσότεροι που τα δίνουν, δεν καλλιεργούν οι ίδιοι. Μπορεί να είναι παιδιά που έχουν φύγει στην Αθήνα κι έχουν μια κληρονομιά,, ...οπότε τα δίνουν, τα λεφτά είναι πολλά».

Το πρόβλημα εντείνεται καθώς, με τα μέτρα που παίρνονται από την κυβέρνηση, το αγροτικό εισόδημα μειώνεται και οι αγρότες βρίσκονται σε απόγνωση. Ακόμη και οι ίδιοι μπαίνουν σε δίλημμα.

Κάτοπτρα σε Γη Υψηλής Παραγωγικότητας

Ο νομοθέτης προστάτευε τη Γη Υψηλής Παραγωγικότητας (ΓΥΠ) με τον τον νόμο 2945/2001 που ορίζει ότι σε αυτά «απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε άλλης δραστηριότητας, εκτός από τη γεωργική εκμετάλλευση». Παρομοίως, το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού του 2008 ορίζει για τη χωροθέτηση των φωτοβολταϊκών περιοχές «που είναι άγονες ή δεν είναι υψηλής παραγωγικότητας», ενώ οι γαίες υψηλής παραγωγικότητας ήταν ζώνες αποκλεισμού.

Μετά από διάφορες νομοθετικές παρεμβάσεις, φτάσαμε με τον νόμο 4711/2020 να επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών έως 1MW σε γη υψηλής παραγωγικότητας, σε ποσοστό έως 1% επί του συνόλου των καλλιεργήσιμων εκτάσεων κάθε περιφέρειας (σήμερα, το όριο έχει περιοριστεί στο 0,8%). Τον έλεγχο για τυχόν υπέρβαση του ορίου την κάνει ο ΔΕΔΔΗΕ ή ΑΔΜΗΕ, αλλά τα στοιχεία που μας δίνουν δεν είναι επικαιροποιημένα!

«Ο χαρακτηρισμός μιας έκτασης ως υψηλής παραγωγικότητας ή μη αποδεικνύεται κομβικός για τη λήψη άδειας εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών πολύ μεγαλύτερης ισχύος από 1MW σε αυτή.  Επίσης, ανεξάρτητα απ’ το αν πρόκειται για εκτάσεις υψηλής παραγωγικότητας ή μη, οι εγκαταστάσεις για την ηλεκτροπαραγωγή ισχύος έως 1MW απαλλάσσονται από την αδειοδοτική διαδικασία, άρα και την περιβαλλοντική αδειοδότηση».
Και πάλι, αυτή η διαδικασία ευνοεί τους “μεγάλους παίκτες” και όχι τους αγρότες. Όπως αναφέρει ο πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αγροτικών Φωτοβολταϊκών, κ. Κώστας Σπανούλης, «οι αγρότες έχουν σήμερα δικαίωμα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών μονάδων ισχύος έως 500kW σε γη ιδιοκτησίας τους. Ωστόσο το μεγαλύτερο ποσοστό των αιτήσεών τους απορρίπτεται, λόγω κορεσμού του δικτύου».
Σε ανοιχτή επιστολή του προς τους αρμόδιους υπουργούς, ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Κεντρικής Μακεδονίας κ. Αθανάσιος Σαρόπουλος, θέτει ζήτημα υπονόμευσης της συνταγματικώς επιβεβλημένης διατήρησης και προστασίας της αγροτικής γης, από τους νόμους που προβλέπουν την αλλαγή χρήσης της.

Κι ενώ αυτά συμβαίνουν σε όλη τη χώρα, στη Βόρεια Εύβοια, με αφορμή τις πυρκαγιές, η Επιτροπή Μπένου δρομολογεί μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμο και Περιφέρεια) Ενεργειακές Κοινότητες, ενώ ταυτόχρονα πιέζει για την άρση του χαρακτηρισμού της Γης Υψηλής Παραγωγικότητας σε όλον τον Δήμο Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Άννας. Πιέσεις που, όπως βλέπουμε, δεν στοχεύουν μόνο στην ανάπτυξη του τουρισμού, αλλά και στην ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σταθμών χωρίς περιορισμό. Δεν είναι να απορεί κανείς που η προστασία των αγροτών μας δεν έχει τύχει καμίας μέριμνας.
Δείτε χαρακτηριστικά τους δύο χάρτες από τη ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας). Στον έναν, η Βόρεια Εύβοια  το 2021, και στον άλλον, το 2024, τα φωτοβολταϊκά κάνουν αισθητή την παρουσία τους (οι μπλε κουκίδες). Το μεγάλο κόκκινο σημάδι στον Ευβοϊκό είναι ένα πλωτό φωτοβολταϊκό “πάρκο”, που σχεδιάζεται, και η πράσινη κουκίδα στο Τελέθριο είναι ένα “μικρό υδροηλεκτρικό” που σχεδιάζεται. Δεν χρειάζεται να φανταστούμε τι θα γίνει εάν αρθεί η προστασία της Υψηλής Παραγωγικότητας, ή όταν αρχίσει ο Δήμος μας, μέσω της Ενεργειακής Κοινότητας που ψήφισε, να προωθεί την περιοχή προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι Αγρότες Ετοιμάζουν Εξώδικα και Μηνυτήριες Αναφορές**
Σε συνέχεια της παραπάνω έρευνας, έρχεται πρόσθετο δημοσίευμα, που μας ενημερώνει για τις αντιδράσεις των αγροτών.

Στον Παλαμά Φθιώτιδας, στο οροπέδιο του Δομοκού, οι αγρότες, παράλληλα με τα χωράφια τους, συντάσσουν εξώδικα και αναφορές με τους δικηγόρους τους, θορυβημένοι από τη δέσμευση εκατοντάδων στρεμμάτων γης στην περιοχή τους για την εγκατάσταση πάρκων φωτοβολταϊκών.
«Η απουσία ενημέρωσης από τους αρμόδιους Διαχειριστές ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ σχετικά με την τήρηση του προβλεπόμενου ορίου εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας  -ακόμη και μετά την αποστολή εξωδίκου- προκαλεί εύλογη ανησυχία στους αγρότες, που καταφεύγουν σε μηνυτήρια αναφορά κατά παντός υπευθύνου στην Εισαγγελία Λάρισας. Οι μηνυτές ζητούν να ελεγχθούν και να αξιολογηθούν ποινικά όλοι οι φάκελοι αδειοδότησης φωτοβολταϊκών σταθμών σε γη υψηλής παραγωγικότητας στην Περιφερειακή Ενότητα Φθιώτιδας, καθώς εκτιμούν ότι το όριο αυτό έχει ήδη ξεπεραστεί, και παρ’ όλ’ αυτά βλέπουν συνεχώς να δεσμεύεται γη για φωτοβολταϊκά.

...Στη μηνυτήρια αναφορά τους, οι αγρότες τονίζουν πως η αφαίρεση χιλιάδων στρεμμάτων γης υψηλής παραγωγικότητας από την καλλιέργεια –με αυξητική μάλιστα τάση– τους έχει φέρει σε απόγνωση. Όπως υπογραμμίζουν, ήδη δυσκολεύονται να βρουν γη υψηλής παραγωγικότητας για ενοικίαση ή αγορά με σκοπό την καλλιέργεια, καθώς έρχονται αντιμέτωποι με αθέμιτο ανταγωνισμό από τα επιχειρηματικά σχήματα που επενδύουν στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, τα οποία προσφέρουν υπέρογκα και εκτός πραγματικότητα ποσά στους ιδιοκτήτες γης.
...Νωρίτερα, στις 27 Νοεμβρίου 2023, ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Αγίου Κωνσταντίνου Φαρσάλων κ.Κώστας Μπρέλλας είχε κοινοποιήσει στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας επιστολή του προς τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Ενέργειας, με την οποία ζητούσε την ποινική διερεύνηση της υπόθεσης. Στην επιστολή τόνιζε ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αγροτών, στον Άγιο Κωνσταντίνο Φαρσάλων έχει δεσμευτεί για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών το 20% της καλλιεργήσιμης γης.
...Η Εισαγγελία Εφετών Λάρισας παρήγγειλε κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση για τις διαδικασίες αδειοδότησης και πλέον έχει σχηματιστεί ποινική δικογραφία από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Λάρισας, για την οποία ήδη διεξάγεται προανάκριση».
Όπως λέει ο Κώστας Μπρέλλας, από τον συνεταιρισμό στον Άγιο Κωνσταντίνο, “Δε μπορούμε να αφήσουμε αυτή την υπόθεση, κάποια στιγμή θα απολογηθούμε στα παιδιά μας”.


Το άρθρο αποτελεί σύνοψη της μεγάλης έρευνας που έκαναν οι δημοσιογραφικές ομάδες Solomon και Earthbound media. Η φωτογραφία προέρχεται από τη σελίδα Solomon. Διαβάστε ολόκληρες τις έρευνες για περισσότερα στοιχεία.
*https://wearesolomon.com/el/mag/format-el/erevnes/georgiki-gi-sti-skia-ton-fotovoltaikon/#h-%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%B1%CE%AD%CF%81%CE%B1-%CE%B7-%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AD%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B7%CF%82-%CF%85%CF%88%CE%B7%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B3%CF%89%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1%CF%82

**https://earthbound.media/reportaz/pos-to-kratos-paradidei-th-gh-ypsilis-paragogikothtas-sta-fotovoltaika/